Bulgaars leren is niet altijd een pretje.

Tot voor een paar maanden terug reden we woensdags altijd vrolijk naar Targovishte. In de drie kwartier die dat duurt staat er vrolijke muziek op, kijken we wat rond, vloeken wat op levensmoede Bulgaarse autobestuurders, al met al, het is gezellig. In Targovishte doen we boodschappen en, waar het echt om gaat, volgen we onze wekelijkse les Bulgaars. Na die les zitten we dan als dode vogeltjes stilletjes te zitten, we mompelen wat over hoe moeilijk het was en na een paar dagen begrijpen we wat we leerden.

Tot voor een paar maanden terug, sindsdien rijden we vrolijk heen maar lachen we licht tot zwaar hysterisch over zoveel gekkigheid op de terugweg. En vorige week wist ik het zeker, dit land verkeert in een permanente staat van bouwval omdat Bulgaren de hele tijd staan te denken welke werkwoordsvorm ze moeten gebruiken. 

Bulgaars leren begint vrij eenvoudig. Met het alfabet. Dat alfabet is cyrillisch maar dat valt heus wel mee. Hierboven staat het. In de derde en zesde kolom staan de westerse letters. In de eerste en vierde de standaard cyrillische letters. Dat cyrillisch lijkt ingewikkeld maar het valt, dat zei ik al, reuze mee. Er zijn letters die uniek zijn voor het cyrillisch, die kun je leren. Er zijn letters die wij in het westerse schrift ook hebben, daar hoef je niets voor te doen. Het enige dat lastig is zijn de letters die wij in het westen ook hebben maar die hier een andere betekenis hebben, de B en p. De B is hier een v en de p is een r. Maar meer is het niet.

Is dat het? Nee! Je komt er hier al vlug achter dat er hier nog een alfabet is (kolom 2 en 5). Dat alfabet is een afgeleide van de geschreven vorm van het cyrillisch. En, ik geef het toe, ook na 3 jaar drijft dit alfabet me tot ware waanzin. Kijk voor de lol eens bij de westerse letter d, in het cyrillisch is dat een heel andere letter, dat is te doen. Maar in het tweede alfabet is dat opeens een westerse g! En kijk eens bij de letter m, dat is in het cyrillisch een м, en in de handgeschreven versie ook. Kijk dan bij de t. Dat is in het cyrillisch een t maar in het andere alfabet een m maar dan één met ronde boogjes! Gek wordt je er van. Deze versie van het alfabet zie je in tijdschriften, boeken, in supermarkten, best veel dus. Ik kan er nog steeds niet aan wennen.

Het Bulgaars heeft een obsessie met mannelijk, vrouwelijk en onzijdig. Bijvoeglijke naamwoorden voegen zich in hun uitgang naar het geslacht van het zelfstandige naamwoord. Dat is flink wennen. Maar verder, ach. De woordvolgorde in de zin wijkt vaak af van de volgorde in het Nederlands. Ik zou je het tweevoud uit kunnen leggen, en dat mannelijke woorden dan opeens een vrouwelijk telwoord krijgen. Maar wordt je daar vrolijker van? 

Bulgaars was lastig. Maar dat komt ook doordat we in een dorp wonen. Het is hier stil en er zijn weinig mogelijkheden om dat wat je leert in een gesprekje uit te proberen. Daar komt nog bij dat ik toch al niet zo heel goed ben in zomaar wat kletsen. Annet is veel socialer dan ik, dus die kletst vrolijk met Stefka van het winkeltje als die niet goed geslapen heeft. Onze Bulgaarse lessen zijn in het Engels, dat is soms lastig hoewel we natuurlijk very vloeiend English speaken.

Maar, tot voor een tijdje terug ging het best goed, vlot ook wel. Maar toen kwam het verschil tussen, ja, hoe leg ik het uit? Er is hier, en in andere Slavische talen een verschil tussen de werkwoordsvorm in de tegenwoordige tijd die een complete handeling beschrijft en een handeling die nog niet is afgerond. Bijvoorbeeld, ik lees boeken (een algemene beschrijving) en ik lees op dit moment dit specifieke boek. Ben je er nog? Bijvoorbeeld, hmm, het werkwoord gaan is (in westers schrift) otivame. Ik ga wordt "otivam", dat is te leren. Maar wanneer je wilt zeggen dat ik met de excursie die nog plaats moet vinden meegaat wordt het plots "otida" (de verleden tijd is trouwens "otidox"). Maar de a waarmee otida eindigt wordt een e wanneer je het hebt over we, dan wordt het otidem. En gaat dat dan zo met elk werkwoord. NEE! En dat is het ergste. Deze week hoorden we dat er soms een voorvoegsel voor het werkwoord komt. En dat er daar 18 verschillende van zijn. 18! En dat er geen regel is, maar dat je het gewoon moet weten/leren. 

Sinds we dit hoorden sta ik dus, als ik al wat wil zeggen, te denken "Is dit nu een complete handeling of is het al een afgeronde en hoe verbuig ik eigenlijk het werkwoord zabraviam (vergeten)?" en dan is degene tegen wie ik iets wil zeggen allang drie straten verder.

Maar we houden vol! 

истински!