"Vaak doen we niets, en dan gebeurt er van alles"

"Nee, we zijn hier niet alleen maar op zoek naar oude monumenten, soms doen we niets. En dan gebeurt er toch weer van alles".

"We gingen eigenlijk naar de bibliotheek, maar omdat we langs het postkantoor-in-het-gemeentehuis liepen probeerden we het water maar weer eens te betalen. Dat doe je hier bij het postkantoor. Maar dat lukte dus al weken niet. Nelly, de postmevrouw brak een tijd terug haar arm en sindsdien is het postkantoor maar heel erg soms open. En als het dan open is staan er meteen 15 bejaarden in een rij om hun aow te halen. Dat duurt eeuwig en langer. Maar, Nelly was er dus weer eens niet. Annet bedacht dat ze aan Ralitsa, de enige ambtenaar van het gemeentehuis kon vragen of die nog een kapper wist. Kappers, voor vrouwen dan zijn hier een kleine ramp. In Popovo zijn er best een aantal maar die zijn of net dicht, of ze gaan dicht, of er is wat anders. Maar, Ralitsa kende ook alleen maar kappers die Annet al geprobeerd had. Helaas". 

"We liepen naar de bibliotheek, en, hoe kan het anders, die was dicht. Er hing een enorm hangslot aan de deuren en toen we wegliepen zag ik nog een ieniemini handgeschreven briefje. De bibliotheekmevrouw was met vakantie".

"Toen we, op de weg terug naar huis weer langs het gemeentehuis liepen riep Ralitsa dat zij Annet wel wilde knippen. Na wat twijfels of we het werkwoord wel goed verstaan hadden haalde ze een knipset en zo'n schoonhoudschort uit een kast. Ze knipte de burgemeester ook vertelde ze. En zo werd Annet naar tevredenheid geknipt door de enige ambtenaar van Palamartsa".  

"Apart? Dat zou ik vroeger ook gedacht hebben. Tegenwoordig vind ik het net zo normaal als de burgemeester die aan de deur komt om te zeggen dat we naar het voetbal gaan". 

"Nee, ook vorige week. Gosho belde aan en, omdat hij denkt dat ik maar 2 woorden Bulgaars versta zei hij in een soort verkorte telegramstijl dat Annet en ik morgen naar het voetbal gingen. Niet vragen of we zin hadden, nee, morgen gaan jullie naar het voetbal. Om 6 uur moesten we bij James en Dimka zijn en met hen zouden we naar Razgrad rijden. En weg was Gosho". 

"Nee, we wonnen deze keer. De anderen kwamen uit Slowakije en speelden als een versleten vaatdoek. De eerste helft was niks maar in de tweede helft scoorden de helden van FC Ludogorets 4 keer. Mooi is dat, Bulgaren zijn niet zo uitzinnig maar met zo'n doelpunt, iedereen juichen en roepen. Heerlijk, eindelijk eens wat anders dan een dorp vol dutterige oude mensen". 

"We plukten nog druiven bij Jordan en Dushka, de buren links. Ze zijn al dik in de zeventig en vooral Jordan is best stram. Als hij elke keer z'n houten trapje op en af moet om te knippen duurt het weken voor hij klaar is. Ik rek me uit en klaar". "

"We helpen hen elk jaar maar dit jaar was de eerste keer dat de poezen er niets van snapten. We waren nog maar nauwelijks daar of ik hoorde Gijs al miauwen. Nou ja, Gijs miauwt niet echt, hij doet mie mie mie, een soort muizerig miauwtje. Hij ging maar door. Wurmde zich door het hek heen en ging in de tuin van de buren verder met miemiemie'en. Daarna ging Wim ook nog meedoen, hartverscheurend miauwen, "Kom terug! We missen jullie! Jullie horen daar niet!". 

"Na het plukken zette Dushka allerlei fantastisch eten op tafel, allemaal van groenten uit eigen tuin. Waar we eerst moeizaam Engels met Jordan spraken ging het nu allemaal in, ok, moeizaam maar toch Bulgaars. Maar Jordan wordt oud, soms was hij even heel stil, leek hij er even niet te zijn. Misschien vroeg hij zich af hoeveel jaar hij nog druiven zou plukken. Al kan hij natuurlijk net zo goed hebben gedacht "Waarom verbuigen die Nederlanders na twee jaar nog steeds onze werkwoorden zo houterig?"

Boze boeren blokkeren Bulgarije

(Deze foto komt van het internet, hier in Palamartsa merkten we nergens wat van en door ruggedoe konden we ook niet even sensatiezoekerig naar een protest rijden)

Het lijkt allemaal best overzichtelijk, begrijpelijk zelfs. Maar "lijkt" is, zoals vaker hier een belangrijk woord in die zin.

Deze week blokkeerden boze boeren in Bulgarije een veertigtal doorgaande wegen. Ze deden dit omdat de regering besloot het importverbod op graan, zonnebloemen, honing en nog meer dingen uit Oekraïne op te heffen. 

 Nee, niet afhaken nu, het is best interessant.

Na de Russische inval in Oekraïne en het verlies van hun zeehavens werd het voor Oekraïne onmogelijk om nog graan en andere goederen via de Zwarte zee te exporteren. Paniek alom. Hier vlogen mensen elkaar in supermarkten letterlijk in de haren omdat plots de prijs van  zonnebloemolie omhoog schoot. Maar die vechtpartijtjes vielen in het niet bij de paniek die ontstond door het op de wereldmarkt wegvallen van goedkoop Oekraïens graan. Er werd hongersnood in arme landen voorspeld. 

Om Oekraïens graan toch op de markt te krijgen verzon de EU zogenaamde solidatiteitswegen, routes door vooral in Oost Europa gelegen EU landen waarbij Oekraïense goederen vrij werden gesteld van importheffingen. Zo werd het betaalbaar om graan etc over land naar havens in andere landen te vervoeren. Vandaar konden de producten dan alsnog naar de eerder genoemde arme landen worden vervoerd.

Tot daar begreep ik het allemaal. Of, dat had ik allemaal al eens eerder gehoord. Mooie oplossing, hup solidariteit enzo.

Maar, tot waar ik het begreep greep ook het kapitalisme hard in. Graanhandelaren in Polen, Roemenië, Bulgarije zagen plots goedkoper Oekraïens graan op de markt verschijnen en kochten liever dat graan in plaats van het duurdere graan uit eigen land. Gevolg, graan uit Bulgarije bleef, volgens de graanproducenten onverkocht in de opslagsilo's liggen. Boeren boos. 

Om het graanhandelaren moeilijker te maken Oekraïens graan in plaats van lokaal graan in te kopen besloten Bulgarije, Slowakije, Polen, Roemenie en Hongarije tot een importverbod. Vervoeren door die landen mocht maar verkopen niet. De EU nam dit verbod over. 

Vorige week, half september, stopte de EU het importverbod. Bulgarije en Roemenië gingen ook overstag. Volgens de Bulgaarse regering omdat de staat enorm veel btw gelden misliep. Dat de twee landen beide heel erg graag tot de Schengen zone toe willen treden zal ongetwijfeld toeval zijn. Polen, Slowakije en Hongarije houden hun importverbod nog vol.

En daarom zijn de boeren in Bulgarije woedend. Boos op de Bulgaarse regering, boos op de EU. Goedkoop Oekraïens graan gaat waarschijnlijk opnieuw hun lokaal geproduceerde, duurdere graan moeilijker verkoopbaar maken. Vandaar de snelweg blokkades. En de boeren gaan Sofia ook nog platleggen. Zeggen ze. 

Nu was ik gedoe met boze boeren nog wel gewend uit Nederland. Maar hier gaat het toch wel anders. De premier van dit moment, Denkov vergeleek de organisatoren van de protesten met terroristen. En als ze zo boos op de EU waren dan moesten ze hun nieuwe, glimmende en enorme tractors ook maar inleveren want die waren volledig betaald door EU subsidies. En o ja, de Bulgaarse staat subsidieerde de boeren met een half miljard per jaar dus of het geschreeuw eens afgelopen kon zijn.

Maar daar tegenover staat dan weer de man die honing maakt (ja, ze maken hier veel honing en er komt ook heel veel honing uit Oekraïne) en die na maanden wachten op toegezegde compensatie een bedrag van 12 lev, iets van 7 euro kreeg uitgekeerd. 

En hoewel een flink deel van de publieke opinie de boeren lijkt te steunen komen er opvallend vaak snerende commentaren voorbij over de peperdure auto's van hoge functionarissen van verschillende landbouworganisaties. Bovenstaand plaatje komt uit een filmpje dat rondgaat en zegt zoiets als "En daar gaan de graanproducenten protesteren". 

Ook boeren zelf hebben kritiek op de verdiensten van de producenten. Gisteren verscheen er nog een bericht van een boer die wel aan de protesten meedeed maar waarin bijna openlijk stond dat hij alleen subsidies kon aanvragen als hij een deel van het bedrag doorschoof naar iemand uit een landbouworganisatie. 

Om het helemaal Bulgaars te maken wordt er ook met regelmaat gewezen op de meer dan goede banden tussen de om een importverbod roepende producenten en president Radev. En deze Radev is dan misschien niet openlijk pro Rusland maar hij is wel tegen vrijwel alle steun die Bulgarije aan Oekraïne geeft. 

En zo is er hier altijd wat. Wat al een ingewikkeld probleem is wordt hier vanzelf nog ingewikkelder door vriendjespolitiek en corruptie

O, en als je tot hier gekomen bent, het hele gedoe begon met de angst dat goedkoop Oekraïens graan de arme landen niet meer zou bereiken. De Correspondent zocht uit waar het graan dat door over de solidariteitswegen wordt vervoerd nu eigenlijk terecht komt. De grootste importeur blijkt China te zijn. En daarna komen vier Europese landen; Spanje, Turkije, Italië en Nederland.

  

 

Het ding op de heuvel is hol

Waarom de priester uit Popovo er stond weet ik niet. Ik was er niet bij, de foto komt van de Facebookpagina van het Historisch Museum uit Popovo. Misschien was de priester er omdat de heuvel graven zou kunnen bevatten. Of misschien was het om iets van succes voor de hele operatie te vragen aan het opperwezen. 

Steek hier een schep in de grond en de kans is groot dat je op iets ouds stuit. De website "kastelen in Bulgarije" geeft alleen hier in de buurt al tientallen plekken waar ooit een nederzetting, een kasteel of graf was. Al moet je je daar ook weer geen al te grootse dingen bij voorstellen. 

Laatst zochten Annet en ik het kasteel Kovanlushko. We klauterden tegen een steile heuvel op, sloften over een eindeloos stuk landbouwgrond en ik stak nog bijna mijn rechteroog uit toen ik tegen een tak aanliep. Maar, we vonden de plek. Een vierkant van tweehonderd meter bij tweehonderd meter. Er stonden lage prikstruiken. Het vierkant prikstruiken werd begrensd  door een aarden wal met bomen erop. Die aarden wal heeft zich gevormd over de restanten van de kasteelmuur uit de Romeinse tijd. En dat was het. Meer is er niet. Al vond ik het wel genoeg. 

Rond Palamartsa liggen, volgens de kastelenwebsite de resten van een neolithische nederzetting, een twee forten op heuvels en natuurlijk het heuveltje op de heuvel Kalokotch waar ik een tijd eerder al over schreef. Bij dat laatste heuveltje stond weken terug de priester uit Popovo.

Het Historisch Museum in Popovo begon ergens in het voorjaar met het vragen van donaties voor een onderzoek van het heuveltje op de heuvel. Er zou in dat heuveltje heel goed een Thracisch of Romeins gebouw kunnen zitten. Of iets anders. Maar er zat iets. De bedoeling was om de heuvel geomagnetisch te onderzoeken. Nee, ik heb ook geen idee wat dat is maar om het te laten slagen moest alle begroeiing van de heuvel. 

Links het heuveltje zoals het eerst was. Rechts na de ontbossing.

Op het heuveltje staat een stenen, vierkante pilaar. Dat ding fascineert me al sinds we hier komen. Jarenlang vroeg ik me zo af en toe af wat het voor een ding was, die pilaar. Niemand die we konden verstaan wist het. Pas veel later las ik in een obscure toeristische folder dat de pilaar er stond omdat Koning Boris van Bulgarije in 1938 op die plek naar militaire manoeuvres heeft gekeken. Nou nou. Het leek me een raar monument, zo'n pilaar. Er stond niet eens een eerbiedige tekst op.

De ontbossing van het heuveltje leek me een goed moment om de pilaar nog eens goed te bekijken. Ik zal de ontberingen verder laten zitten, het was weer eens te warm, er was teveel menshoog onkruid en waar al die kleine hardnekkige vliegjes toch vandaan kwamen, ik heb geen idee. 

Maar, ik kan na zorgvuldig onderzoek (steek je mobiel in het gat aan de onderkant van de stenen pilaar en neem een foto van de binnenkant) hier nu melden dat de pilaar hol is. Eigenlijk is het dus een grote schoorsteen. Het ding zal, toen de koning daar zat waarschijnlijk gebruikt zijn om met een rooksignaal het begin of het einde van de oefeningen aan te kondigen. 

Heb ik iets aan die wetenschap? Schiet de lezer, of ook maar iemand er iets mee op? Welnee. En dat lijkt me ook precies genoeg.

Het echte, wetenschappelijke onderzoek van de heuvel vond al weken terug plaats. Maar  het Historisch Museum heeft nog niets laten horen over wat er nu in het heuveltje zit. Misschien blijkt er toch wel niets te zijn. En dat zou ook wel weer mooi zijn. Er is al te vaak iets.

De vriendelijke bibliotheek van Targovishte

Dit stukje zou over het betalen van de ziektekostenverzekering gaan. Per persoon betaal je hier 30 lev (iets meer dan 15 euro) per maand. Dat is niet veel geld maar daar krijg je dan ook niet veel voor. Maar dat is een heel ander verhaal. Je kunt de ziektekosten via een website betalen maar dat is serieus zo ingewikkeld dat wij er iemand voor in moeten huren. Omdat we ons bij het kantoor van de verzekering in Targovishte in hebben laten schrijven leek het Annet dat we daar ook zouden kunnen betalen. Mij leek dat, gelet op de ervaringen hier met mensen achter balies nogal optimistisch, moedig ook.

Het was vandaag een fijn frisse 24 graden en dat leek een mooie temperatuur voor een bureaucratische uitdaging. Blijmoedig en met hoop op een tergend blogtekstje reden we naar Targovishte (35.000 inwoners en hoofdstad van het district waar Palamartsa in ligt). Het kantoor van de verzekering bleek dicht bij het gebouw te zijn waar we Bulgaars leren dus het was vlug gevonden. Bij de deur legde een mevrouw vriendelijk uit dat we een andere deur moesten hebben. Eenmaal binnen drukte een volgende vriendelijke mevrouw op het goede knopje op het touch screen. We kregen een nummertje en waren onmiddellijk aan de beurt. Na 10 minuten stonden we weer buiten. Een "Help, ze willen ons hier niet snappen of begrijpen" tekst zat er duidelijk niet in. Alleen wanneer alle medewerkers ons ook nog hadden uitgezwaaid was het nog gezelliger geweest.

Omdat het betalen zo onverwacht makkelijk was gegaan was er tijd om even langs de bibliotheek van Targovishte te gaan. Stiekem hoopte ik daar wat stugheid en verzuchtende blikken tegen te komen.

De regionale bibliotheek Targovishte oogt niet bijster gezellig. Er is weliswaar een terrasje maar dat heeft niets met de bibliotheek te maken, er zat ook niemand. De bibliotheek bleek wel meteen de modernste die ik hier in Bulgarije zag, er was een inleverbrievenbus. Daarmee stokte de moderniteit, zou iets later blijken ook onmiddellijk. 

In de hal stond een scherm met kleurplaten. Kleuren in de bibliotheek is hier een vakantiebezigheid. De zomer vakantie duurt hier, vanwege de zomerse hitte bijna 3 maanden en misschien dat je dan zelfs kleuren leuk gaat vinden. Dat kan.

Op de foto is het misschien niet zo duidelijk te zien, dat heb je met zelfdenkende en bijlichtende telefoons maar in de bibliotheek was het donker. Niet schemerig, of duister maar gewoon donker. Ik liep wat rond en struikelde toen bijna letterlijk over een balie waarachter twee mevrouwen aan het werk waren. Zij keken net zo verschrikt als ik. 

Bij toeval kwam ik bij de Bulgaarse geschiedenis terecht. Dat stond op gewone vellen papier die uit een printer waren gekomen, niet op van die kekke dure bordjes. Ik stond net erg gelukkig te worden van een boek over Bulgaarse partizanen in de Tweede Wereldoorlog (zie het blog van vorige week) toen Annet riep dat ze naar de tweede verdieping ging. Een tweede verdieping, dat had ik in een bibliotheek hier nog niet meegemaakt.

Op de verdieping bleek Annet opeens geïnteresseerd in boeken over Targovishte. Een interesse waar ik tot dan toe geen weet van had. De bibliotheekmevrouw legde vriendelijk uit dat nu net die boeken in weer een ander gebouwtje stonden maar dat het echt maar een paar minuten zou duren om wat boeken bij ons te krijgen. Nadat we zeiden dat dat echt niet hoefde, nee echt niet ging ze ze halen. 

Om de wachtminuten op te vullen bekeek ik een tijdschriftenkast met van die optilplankjes. Er waren geen tijdschriften, nee ook niet onder de klep.

Er was een ruimte met voor hier best een hoop pc's die je kon gebruiken. Al was er niemand die dat deed. 

Net toen ik de verzamelde uitspraken, lezingen en andere teksten van Todor Zhivkov (Zhivkov was secretaris generaal van de Bulgaarse Communistische Partij/baas van het land van 1954 tot 1989) uit 1987 had gevonden kwam de mevrouw terug met boeken over Targovishte. Omdat de vriendelijke mevrouw er best wat moeite voor had gedaan hebben we daarna een tijdlang in de boeken gebladerd. Maar Targovishte is geen echt bijzondere of mooie stad dus iets leuks of vermeldenswaardigs kwamen we niet tegen. Toen de boekenhalende mevrouw verdwenen leek hebben we de boeken bij een andere, alweer vriendelijke mevrouw achter een balie (bibliotheekbalies hebben hier trouwens allemaal nog zo'n covid spatscherm) ingeleverd.

De bibliotheek in Targovishte zag er, als je al iets kon zien, niet echt fijn uit. Er staan voornamelijk oude kasten met heel erg veel, vaak heel oude boeken. Er zal ook een jeugdafdeling zijn, er waren tenslotte die kleurplaten, maar die heb ik (nog) niet kunnen vinden. Ook in deze bibliotheek heb ik geen catalogus gezien al lijkt het of er één via de bibliotheekwebsite te gebruiken is (maar die doet er zo lang over dat de verbinding uitvalt). Vrolijk zou je er dus niet van moeten worden. Maar toch werd ik dat wel. De medewerkers en zelfs de bezoekers waren erg vriendelijk en deden hun uiterste best om onze, ook voor onszelf onbelangrijke vragen te beantwoorden. Mooie kasten zijn leuk, vriendelijke mensen zijn leuker.