Nijlbaars

"Één man, met één emmer vis. Op één middag. Meer was het niet"

De zin is een kort fragmentje in de documentaire "Darwin's nightmare".
De zin is in het engels maar de man die hem uitspreekt lijkt een nederlands accent te hebben. Wie de man is blijft onduidelijk, ik dacht even dat het Tijs Goldschmidt zou zijn, die schreef een prachtboek over het drama van het Victoriameer, "Darwin's hofvijver" maar ik kan zo vlug niet vinden of ik gelijk heb.

De nijlbaars (de vis in de emmer uit de eerste regel) werd in de jaren 50 van de vorige eeuw in het Victoriameer geïntroduceerd. Met de beste bedoelingen. De nijlbaars is een dikke vis, met veel vlees, plant zich makkelijk voort, een ideale voedselbron dus.
Jammer is wel dat de nijlbaars ook een enorm vraatzuchtige vis is. Waardoor in een aantal jaren een hele ecosysteem op zijn kop werd gezet. Of vernietigd, er zijn mensen die liever dat woord gebruiken

"Darwin's nightmare", ik had wel van de film gehoord maar hem nog nooit gezien. De opzet is eenvoudig. De film laat de levens van de mensen zien die afhankelijk zijn van het vangen van de nijlbaars. De vissers, de fabrieksdirecteur, een nachtwaker, de Russische piloten die de gefileerde vis naar Europa vliegen, de prostituees die op de Russische vliegers afkomen, de straatkinderen die lijm snuiven omdat hun ouders overleden zijn aan aids.
De film komt langzaam op gang maar zo ergens tegen het midden gaan de stukjes in elkaar grijpen en zit je als kijker met verbijstering te kijken hoe een heel volk draait op het vangen van een vis die voor hen zelf vaak te duur is om te eten en hoe ze er ook nog eens weinig aan lijken over te houden.

De documentaire is niet onomstreden, over bijna elk punt dat de film maakt wordt wel ergens gediscussieerd. Is er wel een ecologische ramp? Is er wel zoveel armoede als de film laat zien? Is de export van die vis wel zo erg?

Een duidelijk antwoord lijkt er niet te zijn. Maar de film is een mooi vertrekpunt om je eigen mening te gaan bepalen.