Harige tijger

De herfst stond nog in bloei, de voorlaatste keer dat ik in het bos bij Opaka was. Bladeren hingen nog gloeiend geel aan takken. Omdat ik een langdurig uitgedacht rondje wilde lopen liet ik toen een duidelijk aanwezig pad links liggen. Het is altijd goed een nog te lopen pad in reserve te hebben. Toen ik deze week, nu je de winter in de wind al wat gaat voelen het pad probeerde terug te vinden was het verdwenen. Opgegaan in dikke lagen grijzig grauw bruin blad die elk verschil tussen een pad en toevallige ruimte tussen bomen doen verdwijnen. Het zal in het voorjaar wel weer opduiken. Al zal het pad ook dan nergens heen gaan.

Er ging een telefoon kapot. We reden naar een grote elektronicawinkel in Razgrad. Daar is namelijk ook een supermarkt waar je verband en pleisters kunt kopen. Verder kun je die spullen alleen in apotheken kopen. Omdat die als zo'n beetje enige nauw letten op de hoeveelheid mensen die naar binnen mogen nu corona hier nog steeds rond raast staan er altijd akelig lange rijen voor. Maar goed. We reden dus naar een grote elektronicawinkel. Winkels boven de 300 vierkante meter kom je hier alleen in met een qr code. Opgetogen, want ik had sinds juni mijn qr code nog nooit hoeven laten scannen reden we het parkeerterrein op. Voor de deur stond een bewaker, zonder mondkapje. Hij keek naar de qr code op mijn telefoon en zag zonder scanner dat het goed was. "Zapofyajdete!". We waren welkom.

Ik liep terug van de heuvel Kodja Yuk. Daar staat een een lang, schoorsteenachtig monument bovenop. Er is geen bordje, het ding staat er als herinnering aan een observatiepost van een militaire oefening, eeuwen terug. Echt. Ik liep tegen een veelbelovende heuvel op en stond even stil, om rond te kijken maar toch vooral om uit te hijgen. Waar ik een tijdje terug was reed een oranje zijspan over het hobbelige landbouwpad. "O, dat is Evelin, die is vast naar Kovatchevets geweest", dacht ik. Het was een onbelangrijk weten, maar na nog maar vier maanden moest ik er wel om glimlachen.

In de avond, als we klaar zijn met de Bulgaarse woorden van die dag en ik in mijn stoel ga zitten om een boek te lezen kijkt Gijs op. Hij springt dan van zijn stoel op mijn schoot, loopt wat onhandig heen en weer en krult zich dan op mijn schoot. Na een uur of anderhalf, twee gaat hij daar alleen voor brokjes weer af.

Harige tijger is in het Bulgaars kosmat tigur. 

We leenden vier knigi

We hebben nu vier lessen Bulgaars gehad. En laatst kwam ik een herder tegen die me een hond cadeau wilde doen. Ik denk dat hij me begreep toen ik hem probeerde uit te leggen dat we al katten hadden en dat die hond dus niet kon. Maar soepel ging het nog niet. 

Dus werd het tijd om eens wat kinderboeken in het Bulgaars te lenen in de lokale bibliotheek.

De bibliotheek bevindt zich in het Iskra gebouw, een vrij enorm dorpshuis waar we ook Bulgaarse les hebben. Er is daar ook nog een zaal voor uitvoeringen. De klapstoeltjes kraken er oorverdovend.

De bibliotheek is op de eerste verdieping. Dat lijkt me niet handig voor de slecht ter been zijnde ouderen. Maar die zijn hier ook wel weer heel wat gewend dus kan het ze misschien weinig schelen.

De boeken staan al in het halletje voor de bibliotheek. Omdat de deur van de rest dicht zat klopten we maar aan. We mochten binnenkomen. We kwamen in het administratieve hart van de bibliotheek terecht. Er werkten twee mevrouwen en de houtkachel brandde er. Vandaar de dichte deur. Geen van beiden sprak Engels maar we konden toch uitleggen dat we Bulgaars probeerden te leren. Nadat één mevrouw ons een boek in het Nederlands had laten zien (John Grisham, geen idee welke maar maakt dat uit?) gingen we naar de kinderboeken.

Met redelijk wat geduld zocht de mevrouw in de verder ongeordende stapel boeken voor jonge kinderen. Zelf leek een kleurboek (helaas al vrij slordig ingekleurd) met wat woorden per cyrillische letter haar een goed idee maar eigenwijs als ik ben in bibliotheken gingen we voor wat moeilijkers. 

Annet werd ingeschreven als lid (legitimatie was de verblijfsvergunning, waar we woonden werd zonder bewijs geloofd). Dat was nog een heel geschrijf, met een pen. Een pasje kregen we niet. Naam en geleende boeken werden op een vel genoteerd en dat ging in een bakje. Het kostte twee leva (één euro), geen idee of dat eenmalig was, zo goed is mijn Bulgaars nu ook nog niet. De boeken moeten over vier weken terug.

Terwijl deze administratieve handelingen werden verricht keek ik nog even rond.

Er was een tentoonstellingstafel met boeken van Dostojewski (kom daar nog maar eens om in Nederland).

En er waren een paar planken met nieuwe boeken. Zonder glanzend bordje erboven.

In de kast in het kantoor stond nog een prachtig Ho Tsj Minh gedenkbordje. Ho Tsj Minh lezers!

Al met al, het was een bibliotheek zoals wij die in Nederland niet meer zien. Of willen zien, dat kan ook. De collectie was deels zo oud dat ze die zelfs in de Bibliotheek Den Haag al hadden weggegooid omdat ze daar ruimte nodig hadden voor een nuffige hoek met rare koffie voor blije mensen. Misschien had ik het allemaal vreselijk achterhaald moeten vinden. Maar dat deed ik niet. Misschien begin ik hier te wennen. Dat kan ook. Misschien had ik het ontbreken van zitjes achterhaald moeten vinden. Want het was alleen maar collectie, er was geen plek voor connectie. Maar misschien vond ik die kreet altijd al gewrongen modieus. En bovendien, tegenover het Iskra gebouw is het winkeltje van Stefka, daar zitten de hele dag mensen buiten te connecten, ook als het zoals nu waterkoud is. Zomaar, uit zichzelf, zonder marketing of verdere aansporing.

De derde verkiezingsaflevering

De lijst hangt achter de ramen van het centrum van het dorp, het winkeltje van Stefka. Op de lijst staan de namen, en adressen van de zo'n 270 mensen die aanstaande zondag mogen stemmen. Sinds de lijst is opgehangen zijn er alleen al in onze straat alweer twee mensen overleden. 

De verkiezingen van 14 november zouden eigenlijk gaan over wie er president zou worden. Blijven is eigenlijk beter. Rumen Radev was president en wordt herkozen. Maar naast de verkiezing van de president worden er  alweer parlementsverkiezingen gehouden. De derde maal al dit jaar. 

De parlementsverkiezingen draaien eigenlijk om Boyko Borisov. De man is drie keer premier van Bulgarije geweest, namens de centrum rechtse GERB partij en wil dat best nog een keer doen. Alleen vinden een hoop anderen dat dan weer een heel slecht idee. Borisov is oud karate coach en is lang geleden nog de beveiliger van de communistische dictator Zhivkov geweest. Om de man hangt een doordringende lucht van corruptie. Beroemd is de foto waarop hij slapend ligt, met op het nachtkastje een revolver met daarnaast een erg dik pak euro's. Vorige week werd hij nog beschuldigd van het rommelen met corrupt geld, zo'n 10 miljoen die weer met de nationale flop, de Hemus snelweg die maar niet af wil komen te maken heeft.

Een flink aantal partijen heeft verklaard niet met Borisov in een regering te willen zitten. En dat voornemen zet alles op slot. Want die partijen halen samen niet genoeg stemmen. En als ze al meer stemmen halen dan de partij van Borisov, zoals tijdens ronde twee, dan gooien ze hun eigen glazen wel weer in. Ronde twee werd gewonnen door Slavi Trifonov, een populistische talkshowhost en maker van hardcore Bulgaarse folkmuziek. Hij krabbelde een lijstje met namen van ministers neer, wilde er verder niet over praten en, klaar was het weer. 

En nu weet ik wel, de formatie in Nederland duurt onbegrijpelijk lang, en politiek is natuurlijk ook geen verplaswedstrijd in "wie is het raarst", maar toch. Hier doen aan de verkiezingen 57 mensen mee die ooit werkten voor een geheime dienst tijdens het communistische tijdperk. En wat te denken van een presidentskandidaat die wordt beschuldigd van het vervalsen van covid vaccinatie certificaten?  

En het is niet dat dit land zich eindeloos voorslepend verkiezingsgemiep kan veroorloven. Van alleen al de covid situatie zou menig verstandig politicus wakker gaan liggen. Elke dag sterven er zo'n 130 tot 140 mensen. Maar het lijkt alsof niemand er zelfs maar van met zijn ogen knippert. 

Hoeveel mensen er van de lijst die achter de ramen van Stefka hangt gaan stemmen weet ik niet. Politiek is niet iets dat hier leeft. De doorsnee Bulgaar heeft zijn of haar buik wel vol van alle beloften en de corruptie. Ja, de verkiezing van de burgemeester, die leeft, splijt het dorp zelfs. Maar die zijn pas over een paar jaar. Tot die tijd stommelt het leven hier rustig door. Met een steeds korter wordende lijst met mensen die mogen stemmen.

#poezenupdate nr. 2

"He's a fat cat". Ze zei het vriendelijk, maar ze zei het wel. Nu was de dierenarts zelf ook niet bepaald slank maar omdat we er nog vaker heen moeten leek het me niet verstandig haar daarop te wijzen. Bovendien miauwde Gijs klagelijk vanuit zijn te enorme reiskooibak. Hij wilde naar huis. 

Gijs is gecastreerd. We duwden dat al een tijdje voor ons uit maar het verliep allemaal voorspoedig. En het heeft zijn plotse uitingen van aanhankelijkheid niet veranderd. Het is nog steeds een kat met rare trekjes maar met grote regelmaat springt hij nu 's avonds nadat hij zijn brokjes heeft gegeten op mijn schoot. Daar blijft hij dan zijn wat apart gierend hoge spinnende geluid maken terwijl ik hem voorlees uit een goed boek.

Gijs toen we hem vier maanden terug opvingen. Gewond, permanent angstig en uitgehongerd.

Gijs zoals hij nu is. In ieder geval allesbehalve uitgehongerd meer. En nooit heb ik een poes zo lekker zien slapen als Gijs.

De andere grote verandering is die van Olga. Even ter herinnering. Vier maanden geleden werd Olga geboren. 

Olga toen ze voor het eerst de trap beklom.

En Olga zoals ze er nu uitziet.

Gelukkig zijn we Olga in de afgelopen weken steeds vaker Ollie gaan noemen. Olga blijkt namelijk een jongetje te zijn. Dat kun je bij heel jonge poezen pas na een paar weken goed zien. En wij zagen het dus duidelijk in het begin niet goed. 

Weken lang werd Ollie bemoederd door Lenie. Er hoefde maar iemand naar haar te kijken en ze sprong er op af. Hele dagen speelden ze gezellig. Vooral met elkaars staarten. Moederliefde zoals je dat maar zelden ziet. En haast van de één op de andere dag was dat voorbij. Het lijkt wel of Lenie opeens vergat dat Ollie haar kind was. Ollie liep een tijdje met de ziel onder zijn arm rond en heeft daarna besloten dat hij bij ons komt wonen. Tijdens de eerste vrieskoude heeft hij één keer succesvol binnen geslapen maar de tweede nacht hing hij, letterlijk in de gordijnen. We hopen dat hij wat rustiger wordt. Of we gaan leren leven met gehavende gordijnen. 

Een nieuwe bezoeker van onze kattenvrijplaats is Miauw. Miauw heet Miauw omdat ze werkelijk de hele tijd miauwt. Als ze kon praten zou ze John Cooper Clark kunnen imiteren en je zou geheel gestoord van haar worden. Omdat ze met haar bezoekjes de breekbare vreedzame coexistentie in de tuin verstoort jagen we haar weg. Ze kan zich echter niet voorstellen dat er mensen zijn die haar niet aanbiddelijk vinden. En wat ze dan ook duidelijk vertelt. Tot we er horendol van worden.

Een pakketje thee of, Bulgaars is best lastig

Voor ze begon schreef ze onze namen heel precies in een schriftje. Daarna pakte ze een klein blokje. Zo'n blokje hadden we eerder, met veel andere varianten al gezien in een kantoorwinkel. Bulgaren hebben vast veel hobby's, en één ervan is het uitschrijven van bonnetjes. Overal krijg je bonnetjes voor. Nu dus ook. En terecht want het was tenslotte een plechtig moment, het waren de kwitanties voor de eerste Bulgaarse les. 

Al in Nederland waren we, natuurlijk begonnen met het leren van Bulgaars. Zeker vijf keer haalde ik hoofdstuk vier. Maar verder kwam ik niet. Want iets leren is best leuk maar als je het verder nooit gebruikt zakt het meteen weer naar de koude, diepe krochten van de hersenen.

Bulgaars schijnt geen moeilijke taal te zijn. Naamvallen zijn er niet en ik heb iemand er eens naar horen verwijzen als "boers Russisch". Maar goed, het zal dan misschien niet moeilijk zijn, het is wel een taal met het cyrillische alfabet. 

Het cyrillisch is bedacht door een broeder Cyrillus (ja, echt) nadat de vorst van die tijd (ergens rond 800 geloof ik) het verstandig leek dat er een eigen alfabet kwam om de invloeden uit het westen tegen te gaan. Toen ook al.

Nu is een alfabet iets dat je kunt leren, maar Cyrillus heeft dat wel lastig gemaakt. Sommige letters zijn hetzelfde als in het westerse schrift, sommige zijn totaal afwijkend en, de ergste, sommige komen in het westerse schrift ook voor maar hebben een andere betekenis. Zo is er een letter P, maar die spreek je uit als een r. En iets dat op de r lijkt, г  spreek je weer uit als een g. Hoofdletter B is een v en iets dat op een kleine letter b lijkt, б is dan weer een b. En voor de echt nieuwsgierigen de letter п lees je als p. 

En het zal Cyrillus zijn schuld misschien niet zijn maar woorden lijken hier soms een halve pagina te beslaan. Ze gaan maar door en door.

We probeerden hier een leraar/lerares te vinden, maar helaas zat alles vol. Daarna volgden we een online cursus maar die ging ver over ons hoofd heen. Na elke online les was er een meerkeuze toets en omdat ik die ook in het Zuid-Swahillisch nog foutloos kan maken leunden we als de echte havo scholieren, die we diep in ons hart nog steeds zijn gemakzuchtig naar achteren. 

En je komt hier een eind met handen en voeten. We communiceerden bijvoorbeeld met de monteur van een garage succesvol via Google Translate. Maar we moeten natuurlijk wel echt integreren. Gelukkig vonden we Aneta, een Bulgaarse mevrouw die geen woord Engels spreekt en les geeft volgens het principe "Als ik iets maar vaak genoeg herhaal gaan ze het vanzelf wel begrijpen". Pedagogisch misschien niet echt heel modern maar we doen het er mee. En het is eigenlijk best leuk. Zij praat, wij letten op met een pijnlijke glimlach die verstopt is achter ons mondkapje en soms begrijpen we plots wat woorden. Annet kreeg na één les meteen een plant cadeau en het was ook niet meer nodig dat we betaalden. Al doen we dat natuurlijk wel.

Hoogtepunten van de les van vanmorgen waren de woorden voor stofzuiger, прахосмукацка en de woorden voor theezakje, пакетче чай waar dus pakketje thee staat. Pakketje thee, ik vind het mooi gevonden.

Ondertussen loopt de corona hier gierend uit de hand. Gisteren waren er meer dan 300 doden. Ook onze Bulgaarse juf is niet gevaccineerd. En ons Bulgaars is nog heel erg verre van goed genoeg om te vragen waarom toch niet. Vanavond is er, net als in Nederland een persconferentie op tv. Dat is hier erg uniek. Dus hoelang we nog Bulgaars in het dorpshuis Iskra kunnen volgen? Ik denk niet dat dat nog lang door zal gaan.