Laatst reden we door het dorp Konak. Daar woont bijna niemand meer. Zomers is het water er niet op rantsoen. Er is gewoon helemaal geen water meer. Op een hoek staat een verweerd monumentje. Ik probeerde er al eerder een foto van te maken maar de zon zorgde voor teveel geschitter, of zoiets. Soms is het fijn als het bewolkt is, nu kon ik lezen dat het monumentje voor een Ivan Iliev Kodsjamanov was. Maar een naam alleen maar lezen is al een tijdje niet meer genoeg. Tijdens het zoeken aan de cyrillische kant van het internet kwam ik een excelbestand tegen met ruim 3000 namen. 3000 mensen, verzetsstrijders zou je kunnen zeggen die gedood zijn in wat wij de Tweede Wereldoorlog noemen. Naam, geboortedatum, geboorteplaats, datum van overlijden, plaats van overlijden, rol in het verzet, of er een proces is geweest. Ivan Iliev werd doodgeschoten in een hinderlaag. op straat in Konak, zonder proces. Hij was geen echte partizaan maar een jatak. Ik moest een tijdje verder zoeken maar nu weet ik dat een jatak een helper van partizanen was.
In de taartpunt, hier bij het dorp gebeurt niet veel. Het ene jaar vindt je er een skelet van een hert, of een ree. En het volgende jaar liggen de botten van het skelet wat meer verspreidt. Dat is het wel zo'n beetje. En er staat een steen. In de steen is een uitsparing gemaakt en in de uitsparing is weer een steen gezet met inscriptie. Er staat тук почина марин хр маринов на 50г 16 6 1993, ofwel "Hier stierf Marin Christof Marinov op 50jarige leeftijd 16 6 1993". De steen in de uitsparing wordt gestut, anders valt hij eruit. De verandering dit jaar was dat de stok die stutte was vervangen.
In Nederland liep ik vast ook zo soms langs een steen met tekst. Toch kan ik me niet herinneren dat ik die tekst dan las, of later ging zoeken wat er dan gebeurd was. Misschien doe ik dat hier wel omdat "modern" Bulgarije soms bar onduidelijk en onbegrijpelijk kan zijn. Gerommel met dit, gerommel met dat. En zo'n steen met lastig leesbare tekst, die staat vast. Er is iets gebeurd. Iets dat je kunt achterhalen, iets duidelijks. Iets dat niet steeds iets anders blijkt te zijn. Zoiets.
Over Marin Marinov was niets te vinden. Helemaal niets. Er waren op het internet wel Marin Marinovs maar die leefden allemaal. Daar heb je niks aan, aan levenden. Ik vroeg het wel eens, hier in het dorp. Maar dat leverde ook niets op. Al kan dat komen omdat we de verleden tijd nog niet echt gehad hebben met Bulgaarse les.
Toen een paar weken de stok die het stuk steen stutte dat de tekst bevatte een andere was geworden dan ik me kon herinneren van een jaar geleden vroeg ik het maar eens aan Aneta. Die werkt voor de club van gepensioneerden en kent een hoop mensen. Maar zij wilde dan weer weten waarom ik dat eigenlijk wilde weten. Ze begreep mijn nieuwsgierigheid totaal niet. Haar man, die hier geboren is wist het ook al niet.
Toen deed ik wat ik natuurlijk meteen had moeten doen. Ik vroeg het aan burgemeester Gosho. En die wist het ook niet. Licht verslagen liep ik naar het winkeltje van Stefka, kocht brood en liep terug naar huis. Op de terugweg kwam ik Gosho weer tegen. Hij wees naar een weggetje, daar moest ik naar rechts. En aan het einde van die straat had Marin Marinov gewoond. En in de paar minuten dat ik brood ging kopen had hij achterhaald dat Marin Marinov in 1993, daar waar nu de steen in het hoge onkruid staat een hartaanval had gekregen en was gestorven.
De naam van Ivan Iliev Kodsjamanov op de steen in Konak zal steeds verder wegslijten. Daar kijkt niemand meer naar om. Het monumentje is te veel verweven met wat daarna allemaal gebeurde. De steen van Marin Marinov, daar komt soms nog iemand. Iemand die de stuttende stok vervangt. Misschien kom ik hem of haar ooit wel tegen. En dan kan ik vragen wat Marin daar deed, op die dag in 1993. Al bestaat de kans dat de man of vrouw me dan vraagt waarom ik dat eigenlijk wil weten. Maar misschien kan ik het dan wel uitleggen.
Posts
1 opmerking:
Mooie puzzel.
Een reactie posten