Rondje bij het dorp (kort)

Sefi heeft 10 melkkoeien die in een oude stal staan. Er zijn nog zo'n 15 tot 20 andere koeien. Daar verkoopt hij er soms één van. Of er wordt er één geslacht. Maar dat negeer ik. Annet haalt er soms melk, rond half negen. Ik liep daarna een rondje dat, doordat we met de auto naar de boerderij reden geen echt rondje was. 

Wanneer je het dorp uitloopt kom je rechts langs de gebouwen van de coöperatie. Aan het hek hangt een spandoek dat vertelt dat de coöperatie 30 jaar bestaat. Maar dat jubileum was al twee jaar terug.

Iets verder neem je een weg naar rechts, een heuvel op. Links van de weg zit Kondio Fruit, een bedrijf dat fruitbomen kweekt. Je ziet er zelden iemand maar er staat wel altijd een hond vervaarlijk achter het hek te blaffen. Wanneer je de heuvel verder oploopt en terugkijkt staat de hond vaak op de weg. Hij blaft dan nog wat maar iemand echt aanvallen staat duidelijk niet in zijn taak en functieomschrijving.

Bovenop de heuvel staat een oud pompstation. Het pompte water uit de heuvel op. Het water stroomde door pijpen naar waar ooit veel fruitbomen stonden. Het pompstation werkt niet meer, het waterbassin staat al jaren droog en de fruitbomen zijn verwilderd. 

Een paar weken terug is een graafmachine begonnen met het verwijderen van struiken. Over een jaar groeit er graan, zonnebloemen of mais. Jammer, maar graan levert meer op dan verwilderde struiken.

De weg buigt naar links waar je verderop alweer een brede strook met struiken tegenkomt. Je kunt er langs lopen maar leuker is het om je ergens over een dierenpaadje door te struiken te wringen. Wanneer je wat worstelt kom je een breder pad tegen. Hier zie je soms, maar vandaag niet, ik zeg het maar vast, herten tegen. Of een vos. Misschien zitten er ook jakhalzen. Die hoor je in de schemering maar je ziet ze hoogst zelden. Wat weken terug zag ik er een groot hert met een enorm gewei. Ik had het hert al een hele tijd niet gezien dus het was fijn om hem weer eens tegen te komen.

Aan het eind van de struiken ga je links en steek je de asfaltweg naar Popovo over. Aan de overkant slenter je over een nog niet geploegd veld. 

Hier kun je naar beneden, terug naar het dorp lopen. Maar dan moet je door een vervelend stuk geploegd land met hoog onkruid.

Leuker is het om rechts de heuvel af te gaan. Ja, er staat langzaam groeiend graan maar het is niet anders. Het graan kan het wel hebben en dan moeten ze die struiken maar niet weghalen.

Het leukste stukje is over, of door een volledig verwilderd stukje dat je nog natuur zou kunnen noemen. Niemand kijkt er naar om, nog niet in ieder geval. Je dwaalt wat over dierenpaadjes. Soms kom je wat botten tegen van een hert of ree. 

Aan het eind is het nat, het water uit de heuvel komt hier omhoog. Langzaam loopt het naar een klein stroompje dat naar het dorp Gagovo dreutelt. Hier rijden soms wat tractoren, als ze ergens verder moeten ploegen. In de zomer is er hier, door al het onkruid met vaak veel stekels geen doorkomen aan.

Het pad gaat naar links, je moet even een stroomdraad weghalen die koeien tegenhoudt. En dan even een blik op wat je hier vrij vaak tegenkomt als je loopt, vuilnis. Het ligt overal. Een matras, oude beeldbuizen, bouwafval. Vaak is het een hoopje, een klein bergje, niet meer. Viezerikken zijn het.

Langs walnotenbomen loop je terug naar het dorp, rechts is een kleine Turks Bulgaarse begraafplaats en aan de rand van het dorp kom je voorbij een oude, verkruimelende schaapsscheerderij, als dat een woord is tenminste. Nog een stukje door het dorp en ... klaar. Als je doorloopt doe je het rondje in een uur, anderhalf uur. 

Maar dan loop je te hard, en zie je niks.

Het was 2 graden. En het werd 2 - 2.

De laatste keer dat we Ludogorets zagen spelen was maanden terug. Het was nog erg heet 's avonds, er kwam geen water uit de kraan en Ludogorets verloor na een onverwachte, ongewenste en vrij eindeloze verlenging met 7 - 2 van een ploeg uit een erg ver weg land. En Annet en ik liepen er beide een covid besmetting op. 

Het was nog aangenaam warm toen we hoorden dat AZ tegen Ludogorets moest spelen. En onnadenkend als we zijn vertelden we dit heugelijke feit aan burgemeester Gosho die onmiddellijk beloofde kaarten te regelen. Als het heel warm is kun je je moeilijk voorstellen dat het ooit weer koud zal worden. 

Maar gisteravond, toen AZ eindelijk in Razgrad kwam voetballen was het maar 2 graden. 

Naar het voetballen gaan kijken is nog een hele onderneming. We rijden meestal mee met Dimka (die uit Bulgarije komt en lang in ziekenhuizen Engeland werkte)(het is me wat met die arbeidsmigranten) en James. Maar voor we weg kunnen is er altijd enig heen en weer gebel met Gosho want er moest altijd nog iemand mee die dan moet worden opgepikt bij een duistere bushalte in een onaangename flatwijk in Popovo. In Razgrad moet er geparkeerd worden op een drassig veldje bij een bouwmarkt die een tijd geleden in de brand ging. En daarna lopen we door een flatwijk die werd neergezet in de hoogtijdagen van het reëel bestaande socialisme.

We hadden kaarten. Maar toen we op de plaatsen wilden gaan zitten die op het kaartje stonden maakte Gosho duidelijk dat dat niet de bedoeling was. We moesten met hem mee. Het groepje buitenlanders liep als eendjes achter hem aan naar plaatsen die beter waren, en vooral ook, veel duurder. Wat opgelaten zaten we te wachten tot iemand ons zou wegsturen. 

Vlak voor het aanvangsfluitsignaal stroomde de hele tribune plots vol met mensen die daar overduidelijk allemaal niet voor betaald hadden. Niemand zei er iets van. 

O ja, de wedstrijd. Die ging in het begin zoals we hier gewend zijn. De mannen van Ludogorets lijken altijd te denken dat ze nog aan het warmlopen zijn. Voor ik over mijn verbazing over de leeftijd van de spelers van AZ was, ze leken allemaal nog maar net uit of zelfs nog in de puberteit te zitten stond het al 2-0. Gosho maakte ondertussen aan wat Bulgaren die hij kende (Gosho kent denk ik heel Bulgarije) duidelijk dat Annet en ik uit Nederland kwamen. Maar niemand deed daar erg moeilijk over. Een enthousiaste meneer uit Gagovo (het dorp naast het onze) vertelde in keurig Duits dat hij jarenlang in Duitsland had gewerkt en dat hij nu hier een bedrijfje had (ja, het is me wat met die arbedsmigranten).

In de pauze gingen er al flink wat aanhangers van Ludogorets naar huis. Het was ook best fris. Koud eigenlijk. Het bleek nog maar 2 graden te zijn. Iedereen had een muts op. Ik heb geen muts. 

Na de pauze deed Ludogorets eerst waar ze goed in zijn. Her en der viel een speler met duidelijk opgebouwde theaterervaring op het veld neer. Daarna vergat AZ te voetballen. Annet veronderstelde dat ze in de pauze rakia hadden gedronken. Onder enorm enthousiasme maakte Ludogorets twee keurige doelpunten. AZ strompelde krachteloos naar het einde. Na afloop schudden we de hand van de meneer uit Gagovo die vond dat we allemaal gewonnen hadden. 

Gosho koos een andere route, met meer modderige stukjes om door de vrolijke flatwijk terug naar de auto te lopen. Ik struikelde maar twee keer. Twee was duidelijk het getal van de avond.

Ik denk niet dat ik ooit een echte liefhebber van voetbal zal worden. Het duurt te lang en het aanstelgehalte, "Die boze voetbalbuitenlander liep tegen me aan en nu heb ik zo'n zere knie" is me te hoog. Maar het was een leuke avond. Er waren enthousiaste Bulgaren en het was, denk ik, ook te koud om covid op te lopen. En ik ga een muts kopen.

Een andere Sinterklaas

Maar ze hoorden dus eigenlijk in de bak, rechts achterin. Er zat zand in, en er stonden een paar kaarsen. Filip, die jaren in Engeland werkte legde het uit. Kaarsen die je brandde voor levende mensen moesten in de kandelaars voorin. Kaarsen om overledenen te herdenken moesten in die bak achterin. Het was veel te laat om onze kaarsen van de kandelaar te halen en in de bak te zetten. Het moest maar zo.

Sint Nicolaas wordt hier in Bulgarije op 6 december herdacht, gevierd, zo'n woord. Het feest heet hier Nikulden (den is dag dus, de dag van Nikul). Anders dan in Nederland is het hier geen feest waarbij cadeautjes worden gegeven en met al dan niet goedbedoelde rijmwoorden wordt gestrooid. Sint Nicolaas is hier de beschermheilige van de zeevarenden en dan weer vooral van de vissers. Volgens de legende zou Sint Nicolaas ooit, tijdens een storm een gat in de boeg van een vissersboot hebben gedicht met een karper. 

De dienst in de kerk in het dorp zou om 10 uur beginnen. Omdat hier vrijwel nooit iets op tijd begint liepen we tegen half elf eens binnen. De kerk heeft het afgelopen jaar nieuwe dakpannen gekregen en er is nu ook een koperen dakgoot. In Nederland zou dat koper er zo weer afgestolen worden dus we houden het nieuws in de gaten.

Buiten de kerk werd er al druk gewerkt aan de reden waarom veel mensen op Nikulden de kerk bezoeken, het eten. Er werd vis gebakken, er lag mooi vormgegeven brood, er stond een schaal met iets dat je broodpap zou kunnen noemen, een schaal met een rijstgerecht. 

In de kerk ging het zoals we dat nu gewend zijn. Sommige mensen luisterden, anderen liepen wat heen en weer en kletsten met bekenden. De priester, waarvan ik niet weet hoe hij heet maar hij heeft een mooi brommende Harley Davidson zegende drie karpers die in een ovenschaal lagen. 

Buiten zegende de priester een grote pan met water. Daar deed hij vrij lang over. Veel aanwezigen schonken er geen aandacht aan. Dat veranderde toen de priester een bosje bloemen in de pan deed en alle aanwezigen rijkelijk met water begon te besprenkelen. Ik zag het water in straaltjes van het hoofd van burgemeester Gosho lopen. Alle etenswaren werden natuurlijk ook gezegend en toen iemand opmerkte dat de aanwezige zangers van de club voor gepensioneerden nog niet waren natgespat werd dat overdadig goedgemaakt. 

Burgemeester Gosho verzekerde ons dat hij morgen kaartjes voor de wedstrijd Ludogorets AZ zou gaan kopen. De buren waren er. Iwan, die er altijd uitziet alsof dit zijn laatste dag is. Er waren een paar kliekerige Engelsen. Tante Annie was er, de Ajax-fan ook. Baba Kapka die 84 is en altijd vrolijk breed lacht vertelde allerlei dingen aan Annet die daar een paar dingen van begreep. 

Na een tijdje vormde zich een Bulgaarse rij bij de tafels vol eten. Een Bulgaarse rij is een propje mensen waarvan het onduidelijk is wie er eerst is. Maar omdat iedereen daarna ongegeneerd voor probeert te dingen maakt het ook niet uit wie eerst was. Er ging van allerlei eten in zakjes en nadat burgemeester Gosho zich ervan had verzekerd dat we wel een plastic bekertje wijn in de hand hadden liepen we terug naar huis. 

Sinterklaas was hier een erg gezellige ochtend. En Gijs, die anders alleen zijn eigen brokjes wil eten vond de vis geweldig.

Bulgaars leren is niet altijd een pretje.

Tot voor een paar maanden terug reden we woensdags altijd vrolijk naar Targovishte. In de drie kwartier die dat duurt staat er vrolijke muziek op, kijken we wat rond, vloeken wat op levensmoede Bulgaarse autobestuurders, al met al, het is gezellig. In Targovishte doen we boodschappen en, waar het echt om gaat, volgen we onze wekelijkse les Bulgaars. Na die les zitten we dan als dode vogeltjes stilletjes te zitten, we mompelen wat over hoe moeilijk het was en na een paar dagen begrijpen we wat we leerden.

Tot voor een paar maanden terug, sindsdien rijden we vrolijk heen maar lachen we licht tot zwaar hysterisch over zoveel gekkigheid op de terugweg. En vorige week wist ik het zeker, dit land verkeert in een permanente staat van bouwval omdat Bulgaren de hele tijd staan te denken welke werkwoordsvorm ze moeten gebruiken. 

Bulgaars leren begint vrij eenvoudig. Met het alfabet. Dat alfabet is cyrillisch maar dat valt heus wel mee. Hierboven staat het. In de derde en zesde kolom staan de westerse letters. In de eerste en vierde de standaard cyrillische letters. Dat cyrillisch lijkt ingewikkeld maar het valt, dat zei ik al, reuze mee. Er zijn letters die uniek zijn voor het cyrillisch, die kun je leren. Er zijn letters die wij in het westerse schrift ook hebben, daar hoef je niets voor te doen. Het enige dat lastig is zijn de letters die wij in het westen ook hebben maar die hier een andere betekenis hebben, de B en p. De B is hier een v en de p is een r. Maar meer is het niet.

Is dat het? Nee! Je komt er hier al vlug achter dat er hier nog een alfabet is (kolom 2 en 5). Dat alfabet is een afgeleide van de geschreven vorm van het cyrillisch. En, ik geef het toe, ook na 3 jaar drijft dit alfabet me tot ware waanzin. Kijk voor de lol eens bij de westerse letter d, in het cyrillisch is dat een heel andere letter, dat is te doen. Maar in het tweede alfabet is dat opeens een westerse g! En kijk eens bij de letter m, dat is in het cyrillisch een м, en in de handgeschreven versie ook. Kijk dan bij de t. Dat is in het cyrillisch een t maar in het andere alfabet een m maar dan één met ronde boogjes! Gek wordt je er van. Deze versie van het alfabet zie je in tijdschriften, boeken, in supermarkten, best veel dus. Ik kan er nog steeds niet aan wennen.

Het Bulgaars heeft een obsessie met mannelijk, vrouwelijk en onzijdig. Bijvoeglijke naamwoorden voegen zich in hun uitgang naar het geslacht van het zelfstandige naamwoord. Dat is flink wennen. Maar verder, ach. De woordvolgorde in de zin wijkt vaak af van de volgorde in het Nederlands. Ik zou je het tweevoud uit kunnen leggen, en dat mannelijke woorden dan opeens een vrouwelijk telwoord krijgen. Maar wordt je daar vrolijker van? 

Bulgaars was lastig. Maar dat komt ook doordat we in een dorp wonen. Het is hier stil en er zijn weinig mogelijkheden om dat wat je leert in een gesprekje uit te proberen. Daar komt nog bij dat ik toch al niet zo heel goed ben in zomaar wat kletsen. Annet is veel socialer dan ik, dus die kletst vrolijk met Stefka van het winkeltje als die niet goed geslapen heeft. Onze Bulgaarse lessen zijn in het Engels, dat is soms lastig hoewel we natuurlijk very vloeiend English speaken.

Maar, tot voor een tijdje terug ging het best goed, vlot ook wel. Maar toen kwam het verschil tussen, ja, hoe leg ik het uit? Er is hier, en in andere Slavische talen een verschil tussen de werkwoordsvorm in de tegenwoordige tijd die een complete handeling beschrijft en een handeling die nog niet is afgerond. Bijvoorbeeld, ik lees boeken (een algemene beschrijving) en ik lees op dit moment dit specifieke boek. Ben je er nog? Bijvoorbeeld, hmm, het werkwoord gaan is (in westers schrift) otivame. Ik ga wordt "otivam", dat is te leren. Maar wanneer je wilt zeggen dat ik met de excursie die nog plaats moet vinden meegaat wordt het plots "otida" (de verleden tijd is trouwens "otidox"). Maar de a waarmee otida eindigt wordt een e wanneer je het hebt over we, dan wordt het otidem. En gaat dat dan zo met elk werkwoord. NEE! En dat is het ergste. Deze week hoorden we dat er soms een voorvoegsel voor het werkwoord komt. En dat er daar 18 verschillende van zijn. 18! En dat er geen regel is, maar dat je het gewoon moet weten/leren. 

Sinds we dit hoorden sta ik dus, als ik al wat wil zeggen, te denken "Is dit nu een complete handeling of is het al een afgeronde en hoe verbuig ik eigenlijk het werkwoord zabraviam (vergeten)?" en dan is degene tegen wie ik iets wil zeggen allang drie straten verder.

Maar we houden vol! 

истински!

Hoe stemde het dorp eigenlijk?

Er zijn hier nogal eens verkiezingen. Zo'n beetje elk half jaar. Ik dacht daarom bij de laatste, die van eind oktober, ik zeg er eens niets over. Ze waren niet afwijkend. Er was geharrewar. Er was sprake van (grootschalige) stemfraude. En na de verkiezingen waren de partijen ongeveer even groot als daarvoor. Dikke kans dat men in maart weer naar de stembus moet/mag omdat het maar niet lukt een regering te vormen. Er wordt geschreeuwd. Er wordt beschuldigd. Maar daar blijft het tot nu toe bij. 

Een week na de verkiezingen stond ik voor de winkel van Stefka te wachten. Omdat de meeste klanten van Stefka nauwelijks haast hebben had ik alle tijd om de formulieren die achter het raam waren geplakt eens te bestuderen. Het bleek om de uitslag van de verkiezingen in Palamartsa te gaan. En die uitslag week totaal af van wat er landelijk was gebeurd. 

Dit plaatje laat de landelijke uitslag zien.

Ik ga niet al die partijen uitleggen. Dat doe ik, erg kort, bij de lokale uitslag. 

In Palamartsa mochten 306 mensen stemmen. Dat zijn meer mensen dan die hier wonen. Een aantal mogelijke stemmers woont in de stad hier vlakbij, Popovo. Een ander deel is verdwenen, dan wel overleden. Na deze verkiezingen zag ik ergens de oproep om de lijsten met kiezers eens op te schonen want die zijn zo vervuild dat fraude bijna te makkelijk is.

Maar goed. 306 mogelijke stemmers. 183 mensen stemden ook echt. 7 mensen vinkten het vakje met "Ik stem op geen van de partijen" aan. 

Hierna de stemmen per partij met een (kort) karakteristiek in de volgorde van de lijst van Stefka's winkel.

Vilichie - 4 stemmen (2,3%). Uiterst rechts. Werd op Twitter door iemand omschreven als "Fascisten die de weg kwijt zijn". Kwamen landelijk 21 stemmen tekort voor een zetel. 

ITN - 5 stemmen (2,8%). Schaamteloos populistisch. Meestal conservatief al is het me onduidelijk wat ze precies willen. De leider is zanger en talkshowhost.

DPS (Peevski) - 6 stemmen (3,4%). DPS trekt vooral stemmen van Turkse Bulgaren en Roma. Pro EU, niet tegen de NAVO. Corrupt. De DPS brak in 2en na de voorlaatste verkiezingen. Dat zorgde nogal voor ophef met bezettingen van kantoren en huizen van de andere helft van DPS. Peevski is de leider van deze fractie. Peevski is één van de belangrijkste en machtigste mensen in dit land. Heeft veel invloed in de veiligheidsdiensten.

DPS (Dogan) - 7 stemmen (3,9%). Ahmed Dogan was, en is ere voorzitter van de DPS. Corrupt met hoofdletters.

Vuzrazdahne - 8 stemmen (4,5%) - Extreem rechts en extreem nationalistisch. Wil Bulgarije uit de EU. Anti NAVO. Dikke vrienden met Putin. De partij achter het verbod op LHBTQ propaganda op lagere scholen. 

MECh - 2 stemmen (1,1%). De letters van de naam staan in het Bulgaars voor moraal, eenheid en eer. Als je de 3 letters als één woord leest betekent dat zwaard. Uiterst nationalistisch, eurosceptisch, populistisch en rechts. 

GERB - 26 stemmen (14,7%). Pro Europa, pro NAVO. Behoudende middenpartij. Is één van de partijen die het gezicht is van wat er mis is in dit land. Macht om de macht. Vriendjespolitiek. Corrupt. 

Ataka - 1 stem (0,5 %). Een van de oudste extreem rechtse politieke partijen in Europa. Heeft een hekel aan roma, buitenlanders, islam, noem het maar op. Ik wist eerlijk gezegd niet dat de partij nog bestond.

PP-DB - 3 stemmen (1,7%). Liberaal, progressief (voor Bulgaarse begrippen). Erg voor EU. Pro NAVO, anti Putin, anti corruptie. De partij is erg bezig met het hervormen van de rechtsspraak en het zeker stellen van rechten van burgers. 

Bulgaria Rise - 1 stem (0,5%). Ik heb geen idee. Schijnt conservatief te zijn maar dat is hier nauwelijks bijzonder.  

BSP - 113 stemmen (64,2%). De winnaar (in Palamartsa dan). De Bulgaarse Socialistische Partij. Voortgekomen uit de Bulgaarse Communistische Partij. Voor je nu denkt "Zo, dat is een progressief dorp", één van de verkiezingsposters van de BSP had de tekst "Rusland is onze vriend". En er dreigt een schandaal(tje) omdat Rusland een consulaat zou hebben in het partijkantoor van de BSP in Varna. Bulgarije sloot in 2023 juist het consulaat. De BSP is economisch links maar sociaal cultureel erg behoudend. 

In Palamartsa wonnen de socialisten. In het hele land werden ze de vijfde partij. De landelijke winnaar, GERB, kreeg hier 26 stemmen. Al met al, Palamartsa is geheel niet gemiddeld. Wat toch weer mooi is. 

Mocht je ergens tijdens het lezen afgehaakt zijn. Dat geeft niets. Er zijn binnenkort vast weer nieuwe verkiezingen.  

We gingen naar Tord.

Vrijwel onmiddellijk nadat we Wim in zijn reismand hadden gefrommeld begon hij klagelijk maar toch ook vooral hard te miauwen. Gijs wachtte daarmee even tot we het dorp, dat slecht zichtbaar in een wolk verscholen ging, uit waren. Gijs miauwt vooral heel zielig, met zo'n "Maar wat doen jullie me nu toch aan" klank.

Nadat we Wim en Gijs bij de dierartsen, waar ze mochten overnachten, hadden gebracht stapten we op de trein naar Sofia. De andere poezen, Wim en Lenie zouden brokjes van buurvrouw Dushka krijgen. Voor Wim en Gijs was dat geen optie, die gaan stuk als ze 's nachts buiten blijven.

Met de trein naar Sofia, daar doe je 5 uur en nog wat luttele minuten over. In die tijd kijk je naar een landschap dat eerst lekker rommelig met heuvels is, dan een tijd bloedsaai door het platte noorden en dan weer leuk door de spectaculaire Iska kloof naar het zuiden. Al zie je die verschillen beter als de wolken niet zo ernstig laag hangen. In de 5 uur wordt je menigmaal gecontroleerd door een conductrice. Ze kijkt of je op de goede stoel zit (in een Bulgaarse trein koop je een plaatsbewijs en niet zo'n laffig Nederlands vervoersbewijs) en of je, mysterieus, het bonnetje waarop staat dat je betaalde nog hebt. 

Na 5 uur rolden we uit de trein en namen de metro naar het hotel. Dat lag tegenover het Bulgaarse parlement en naast een filiaal van de bibliotheek (dat ik links liet liggen, het is nu meer dan 3 jaar terug dat ik dat werk deed). Vervolgens liepen we vlug naar de winkel van Dukyan Meloman. Meloman heeft een kleine platenwinkel. Zo'n eentje waar je uit kan ademen en weer gaat geloven dat er meer is dan hypergierende folk op een accordeon waarvan niet alle toetsen het meer doen. Er werken een aantal mevrouwen in de winkel die zo in een erg ouderwetse bibliotheek hadden kunnen werken. Contactgestoord tot op het bot. Al met al, een genot.

We aten wat en zochten de Bulgaria Hall op. Een zaal die in de jaren 50 werd neergezet en waar op de gevel nergens staat dat het de Bulgaria Hall is. Binnen hing de sfeer van een lang, erg lang durend communistisch partijcongres. Net als in de trein kwamen de meeste mensen net op tijd, of eigenlijk iets te laat binnen. En, ook weer net als in de trein gingen een aantal mensen op de verkeerde plek zitten. Dat doen Bulgaren graag. Ze kletsen dan wat, kijken verwonderd als blijkt dat het stoelnummer echt op hun kaartje staat om vervolgens naar de correcte plaats te gaan. Waar waarschijnlijk ook weer mensen zitten die daar weer niet horen. Al met al, het duurde even.

Het ligt voor de hand dat ik nu wat ga tikken over het optreden van de Noorse jazzpianist Tord Gustavsen. Maar dat doe ik maar niet. Het was erg fijn, mooi ook. Meneer Gstavsen had er zin in en vooral de, met opgerolde kranten drummende drummer was een plezier om naar te kijken. Maar, Gustavsen speelt jazz en daar hebben de meeste lezers niets mee. Je zou kunnen luisteren naar zijn laatse cd/lp "Seeing" maar de kans is niet erg groot dat je dat echt gaat doen.

Na afloop kochten we, de pizza was erg zout geweest en de zaal meer dan comfortabel warm, een fles frisdrank en wandelden we door donker Sofia naar het hotel. We werden maar twee keer bijna door een poenerig auto geschept. Het verschil tussen stad en platteland is in Bulgarije onoverbrugbaar enorm. 

In de ochtend aten we weer wat, namen de metro naar het station en zaten vervolgens weer 5 uur in de trein. Gijs lag heerlijk te slapen bij de dierenarts. Wim was nog steeds bozig en beide hadden niet gegeten, geplast of gepoept. Wim deed die laatste twee dingen  natuurlijk, waarschijnlijk van opluchting, al kan wraak ook, in zijn reismand. Het dorp lag nog steeds in een wolk en Henk en Lenie waren opgelucht dat we er weer waren.

Er was van alles gebeurd. Al gebeurde er tegelijkertijd ook weer niets bijzonders. Misschien zit daar een diepere betekenis in. Maar waarschijnlijk niet.

Een ongeluk, of moord?

                                                            De moeder van Momchil (foto van Facebook)

Er staat weinig vast. Bijna alles is gerucht, gepraat, misschien geklets. Maar het houdt wel iedereen bezig. Hier dan.

Ik weet nog dat Annet het voorlas, in april. Langs de weg tussen Popovo en Razgrad was het lichaam van een man gevonden, iets verderop lag zijn motor. Het is een gevaarlijke weg, dat zeiden we nog. Eerder kwam een Engelsman daar al om, en de berijder van een paard en wagen. 

Maanden later, augustus of zo was er in Popovo een bijeenkomst op een kruispunt midden in de stad. Hopen motorrijders reden er rond. Het ontging ons dat, en wat er aan de hand was.

Maar daarna ging het snel. De bijeenkomst bleek het begin van een langdurige en ook steeds groter wordende protestactie. Al blijft ook nu nog steeds onduidelijk door wie er wat nu precies zeker geweten wordt.

Na wat praten met mensen, Bulgaren, Joe die goed Bulgaars spreekt, de kapper die ook motor rijdt, is dit ongeveer het verhaal. Al is er, volgens mij helemaal niets zeker of bij voorbaat waar.

De man die in april gevonden wordt heet Momchil Georgiev. Momchil was op bezoek geweest in Drinovo (wat aan de weg ligt waar hij gevonden werd). Zijn motor lag veel te ver bij hem vandaan (of juist veel te dichtbij). Dagen (weken wordt ook genoemd) na zijn dood krijgen zijn ouders te horen dat de kleren van Momchil verdwenen zijn. Van iemand (volgens de kapper een zigeneur) bij het mortuarium horen zij dat Momchil niet verongelukte maar was neergeschoten. Er zouden drie kogelgaten in zijn rug hebben gezeten. De foto's die bij de autopsie zijn gemaakt bleken te zijn verdwenen. Ook het autopsierapport is er niet, of mogen de ouders niet lezen, of is bijgewerkt. 

Momchil zou vermoord zijn. Nu gebeuren hier met regelmaat rare dingen maar als vroegere lezer van vele puzzeldetectives vroeg ik me wel af waarom hij vermoord zou zijn. Dat blijft onduidelijk. Alleen Nedgemettin, de kapper, had gehoord dat hij een vriendin zou hebben gehad die zelf weer andere vriendjes had gehad. Een van die vriendjes, een heel rijke zou de moord hebben geregeld. En vervolgens bakken met geld hebben gestoken in het omkopen van iedereen.

Nu gaan er in dit land permanent de raarst geruchten rond. Vaak zijn ze er even en dan verdwijnen ze weer. Dit hele verhaal is niet verdwenen doordat een blogger (vlogger kan ook) zich er mee is gaan bemoeien. Simon Milkov heet hij. Milkov blijkt trouwens al een aantal malen gearresteerd te zijn voor het bedreigen van politieagenten en hooliganism. Hoe zuiver hij is, ik weet het niet. Maar vakkundig heeft hij het protest wel steeds groter weten te krijgen. Er werd eerst gedemonstreerd in Popovo. Door echt erg veel mensen, ik wist niet dat er zoveel mensen in Popovo woonden. Later in Targovishte, de "hoofdstad" van de provincie. Zelfs in Sofia werd gedemonstreerd. Daarna volgden wegblokkades. Nu wordt er een belangrijke doorgangsweg bij Popovo geblokkeerd. Maar er zijn ook al blokkades bij andere plaatsen geweest. En er zijn hier niet echt veel wegen door deze blokkade moeten auto's maar vooral vrachtwagens uren omrijden.

Vanmorgen, we moesten toch even naar Popovo zijn we even wezen kijken bij de blokkade. Keurig gedaan. Je zet wat auto's dwars op de weg, wat mensen erbij en klaar. Een aardige protesteerder die best goed Duits sprak legde uit dat ze daar blijven tot 11 november, dan wordt het lichaam van Momchil opgegraven en volgt er een nieuwe autoptie. De man wist trouwens ook zeker dat de moordenaar van Momchil een politieagent was.

Is het dan voorbij? Ik denk het niet. De acties zijn groot, veel groter dan ik eerst door had. Mensen zijn boos. En hoewel het hele verhaal rond de dood van Momchil mij nogal onwerkelijk overkomt is het nu zo groot geworden dat, ook als er uit de autoptie niets bijzonders tevoorschijn komt er heel veel mensen zullen zijn die dat niet zullen geloven. Nederlanders zijn misschien wantrouwig naar de overheid maar de mate van wantrouwen hier heeft iets van een peilloos diepe trog in de oceaan. Er zal iets moeten gebeuren anders staan de protesteerders er over een week of twee nog steeds, of weer. 

Misschien klinkt dit allemaal nogal, geen idee, apart? De kans dat het allemaal doodbloed is best aanwezig. Maar aan de andere kant, het communisme eindigde hier deels doordat bezorgde burgers steeds vaker de straat op gingen om te demonstreren over de vermeende onveiligheid van een kerncentrale. En de aandacht voor corruptie kwam er hier pas na een ludieke actie bij een illegaal in de duinen gebouwde villa van een politicus. Dus je weet het niet. Zoals je het hier eigenlijk bijna nooit echt weet.

 

 

Vandaag, precies negen jaar geleden.

"Die geraniums? Ja, die komen nog van het balkon. We hebben ze toen meegenomen, negen jaar geleden. Ze hebben eerst in Den Helder gestaan en nu zijn ze hier. Elk jaar worden het er meer. Ze hebben het naar hun zin. Maar dat wist je toch al, dat we ze hadden meegenomen?".

"Zal ik laten zien wat er veranderd is? Ook al heb je dat al gezien. Toch? Nieuwsgierig was je altijd al. Maar, dit is nu linksboven in het huis. Eerst was het onze, erg kleine woonkamer. Maar het bleek dat we daar nooit zaten. Dus hebben we ijzeren werktafels, ja, die komen nog uit de bibliotheek in Den Helder toen die nog in de Hector Treubstraat was, ze zijn heel oud, iets van 40 jaar denk ik, van toen Herman Bruins daar nog bijna-baas was, maar ze doen het nog goed. Dus die tafels hebben we boven gezet. Werkkamer heet het nu in plaats van woonkamer. Heb je Herman nog wel eens gezien daar? Niets veranderd zeker?".

"Dit is nu beneden. De woonkamer. Ook al noemen we het de kamer van Gijs. Want die slaapt daar 's nachts. Eerst was er alleen een heel klein raampje maar Ian heeft er een deur met glas in gemaakt. Ja, dat was een stofzooi dat plaatsen. Dat vond je zeker vreselijk om te zien, dat stof? Wees maar blij dat je er niet echt bij was."

"Nee, misschien begrijp je niet waarom we hier wonen. Dat had ik ook niet verwacht. Wees eerlijk, pa heeft al een paar keer gezegd "laat ze nou Thea, het is hun leven". Dat zei ik toch. Maar weet je, toen je er niet meer was, vandaag precies negen jaar geleden, toen was er ook geen reden meer om in Den Helder te blijven. Jaaah, we hadden natuurlijk best ergens kunnen gaan wonen waar Annet vandaan komt, maar dan hadden we hetzelfde allemaal nog een keer gedaan. En ja, het is een rommelig land. Maar als ik eerlijk ben heb ik altijd meer met aanrommelen gehad dan met overzicht en structuur. Wat? Echt ik ben bijna 62, dan ga je toch niet weer beginnen over m'n kamer opruimen! Maar, weet je, na die nacht, van toen, die nacht die zo lang duurde, toen je er opeens niet meer was, toen zijn er dingen langzaam veranderd denk ik. Ik denk dat we ons toen alle twee realiseerden dat wij er ook een keer niet meer zouden zijn. En het is hier fijn. Het lijkt op een bepaalde manier eigenlijk heel erg op het dorp waar we ooit woonden toen ik nog heel erg jong was. Het dorp waar jullie gelukkig waren. 

Geloof me, het is goed zo. Echt. Natuurlijk wordt het nooit meer hetzelfde als toen. Toen jij en pa nog gewoon hier waren in plaats van op die zelfverzonnen wolk met alle poezen die je ooit had, en met de vader van Annet, Ans, Nico, Marga en al die anderen die klaar waren. Maar anders dan hetzelfde is ook goed. Geloof me. 

Waarom wonen er hier zoveel buitenlanders?

In Palamartsa wonen rond de 130 buitenlanders. Tenminste, dat zegt burgemeester Gosho maar die noemt dat getal al 3 jaar en in die tijd zijn er een heel bupsje nieuwe buitenlanders bijgekomen. 

Overal in Bulgarije zitten buitenlanders maar nergens wonen er, procentueel, zoveel als in dit dorp. Waarom?

Omdat ik niet van klussen houd, ons huis helemaal af was toen we het kochten en we ook geen groentetuin hebben komt er in veel gesprekken een punt dat ik, om de gang er in te houden, vraag "Maar waarom zijn jullie juist hier komen wonen?".

Steven (Mysterious Steve) voer met zijn zeilboot wat over de Middellandse Zee. Ergens in Griekenland ontmoette hij mensen die misschien zijn boot wilden kopen. Ze bleken in Palamartsa te wonen. Hij ging op bezoek. En kocht er vervolgens een huis. De zeilboot heeft hij geloof ik nog steeds. Misschien dat het verhaal wat details mist maar ik kom Steven maar één keer per jaar tegen dus navragen is lastig.

Dave kom ik soms tegen als ik door een vallei hier bij het dorp loop. Hij is de enige buitenlander die ik wel eens buiten het dorp, lopend tegenkom. Al is hij daar om zijn honden uit te laten. Net als Dave zelf zijn zijn honden vriendelijk. Dave zocht eigenlijk een huis in Bretagne. Iemand zei "Je moet eens aan Bulgarije denken". Hij tikte wat zoekwoorden bij Google in en kwam meteen in Palamartsa uit. Hier zitten wat makelaars die hun zaakjes digitaal al een tijd goed voor elkaar hebben. Hij is hier naar toe gekomen, bekeek wat huizen en het werd Palamarsta. Ook omdat hij niet de enige buitenlander in een dorp wilde zijn. En hier woonden al een aantal Engelsen.

Michael en Naomi woonden eerst in Makariopolsko. Een dorp met een, vind ik, veel mooiere naam dan Palamartsa. Het ligt een uurtje rijden hier vandaan. Ze waren daar de enige buitenlanders. Dat beviel niet. De buren waren best aardig maar de burgemeester vond buitenlanders raar en was daardoor weinig behulpzaam. Omdat ze zelf geen Bulgaars spraken was het allemaal wel erg eenzaam, en moeizaam. Ze kenden wat andere Engelsen in Palamartsa en nu wonen ze hier ook al weer een paar jaar.

Joe en July hebben, denk ik, het mooiste verhaal. Joe was leraar, July deed iets met archeologie. Ze probeerden in Engeland hun eigen groenten te verbouwen, hadden twee volkstuinen. Maar én werken én groente verbouwen was teveel. Joe werd ook nog ziek, banen vielen weg en om aan inkomen te komen verhuurden ze een groot deel van hun eigen huis. Het werd een leven dat steeds verder kwam te staan van wat ze wilden. Ze verkochten het huis en al hun bezittingen. Kochten een busje en gingen op weg. In Bulgarije bekeken ze het hele land en kwamen uit in ... jawel. Er woonden al een aantal buitenlanders, ze hoefden daardoor niet elk wiel zelf rond te maken. Na een paar jaar keihard werken aan een zelfvoorzienend leven en hun integratie (Joe spreekt als enige buitenlander in het dorp grammaticaal correct Bulgaars)(en geloof me, dat is heel knap) doen ze tegenwoordig ook gewoon leuke dingen. 

En natuurlijk helpt het in alle algemeenheid dat huizen en grond hier goedkoop zijn. Wanneer je in Sofia of één van de steden die aan zee liggen wilt wonen ben je (veel) meer geld kwijt. Maar hier kun je een best mooi opgeknapt huis met wat grond en de gebruikelijke op instorten staande oude schuur voor 45.000 euro kopen. En een bouwval, vooral geliefd bij klussende mannen (en wat zijn er een hoop klussende mannen op de wereld) is veel goedkoper. 

Het lijkt er, als ik naar de verhalen luister, op dat de aanwezigheid van buitenlanders andere buitenlanders aantrekt. De vrouw van wie wij lang terug ons huis kochten was hier ook naar toegekomen omdat hier buitenlanders woonden. Die aanwezigheid heeft voordelen, je hoeft niet zelf alles uit te vinden in een dorp waar bijna niemand een andere taal dan het Bulgaars spreekt. Maar er zijn natuurlijk ook nadelen. Hoe meer buitenlanders ergens wonen hoe lager de inspanning van de meeste nieuwkomers zal zijn om te integreren. Waarom zou je je in hemelsnaam gaan bezighouden met het verschil in het verbuigen van een werkwoord wanneer dat een afgeronde of juist een niet afgeronde handeling beschrijft? Je vraagt gewoon iets aan iemand die ook jouw taal spreekt.

In Palamartsa wonen nu zo'n, denk ik, 150 buitenlanders. Er gaan geruchten dat een Engelsman de kroeg van Miltsjo heeft gekocht. En er zou misschien een Indiaas restaurant komen in de bouwval naast de winkel van Stefka. Ook weer een Engelsman. Misschien komt er wel een punt dat het teveel wordt. Dat denk ik soms. Maar omdat ik zelf ook een buitenlander ben kan ik er moeilijk iets van zeggen. Dus doe ik dat ook maar niet.

Op stap met de club van gepenioneerden (toeristische informatie)

Er was een plaspauze bij een wegrestaurant. Dat was fijn, niet dat ik hoefde te plassen maar Pleven is meer dan twee uur rijden en de beenruimte in het busje waar we in zaten was krapper dan op goedkoopste plekken in het goedkoopste budgetvliegtuig. Buurman Jordan, die ook lange benen heeft vermoedde dat het eigenlijk een busje voor schoolkinderen was. Het wegrestaurant had trouwens zo in Hitchcock's Psycho gepast. 

De Pensionerski Klub van Palamartsa had weer een uitje. En omdat Annet en ik eigenlijk al onofficieel gepensioneerd zijn gingen we mee.

De eerste bestemming was Pleven. Pleven is een echt grote stad (bijna 100.000 inwoners) en ligt op zo'n 2,5 uur rijden. De stad ligt in de richting van de Donau, het landschap is flauw heuvelachtig. De snelweg er naar toe is, nou ja, in Nederland zou je zeggen dat er nog best en laagje of 12 asfalt overheen had gekund.

Van Pleven zagen we weinig. In de oorlog van 1876 is er om de stad fel gevochten en om dat te gedenken is er buiten de stad een panorama gebouwd. Alleen voor het gebouw van buiten zou je er al heen rijden. Vind ik. 

Binnen waren de gebruikelijke heldhaftigheden te bekijken. Maar, ook voor niet Bulgaren was het de moeite waard. Al blijft de buitenkant van het gebouw het mooist. Vind ik.

In het te kleine busje reden we daarna naar Lovetch. Ik zag nog een verlaten tankstation maar leg maar eens uit dat je daar foto's van wilt nemen. We rijden er zelf nog wel eens heen. 

Lovetch is een keurig stadje met een vrij indrukwekkend oud fort, een enorm beeld van Vasil Levski en een overdekte houten brug over de Osman rivier. Binnenin zijn allemaal vreselijk toeristische winkeltjes maar de buitenkant is best leuk. Net buiten de stad kun je naar de steengroeve waar, onder het communisme, een aantal jaren het beruchtste en dodelijkste strafkamp uit die tijd was. Opvallend genoeg wordt dat hele kamp nergens in de stad genoemd. Maar, na al deze informatie, in Lovetch aten we, holden we door de overdekte brug en zochten we het busje weer op. 

Volgende stop, Devetaschka. Bij deze plaats is een grot. Maar wacht, ik plak gewoon een foto of wat. 

Mocht je ooit in de buurt komen dan lijkt het me duidelijk dat je hiervoor best een uurtje of meer om wilt rijden.

En weer verder, nu naar de watervallen van Krushunka. Het pad naar de watervallen is nogal hemeltergend stijl dus een groot deel van de mensen uit het busje haakte af. Toch zagen we boven nog wat tanige zeventigers zoeken naar watervallen die voor een flink deel bleken te zijn opgedroogd. Veel paden waren ook afgesloten vanwege "Gevaar". Gelukkig waren Annet en ik hier al eens geweest anders waren we toch wat teleurgesteld geweest. 

Er bleek nog maar één waterval echt goed te werken. Toen we al weer bijna in het busje zaten gingen er nog wat, hmm, hoe zeg ik het in modern, vooral niet kwetsend Nederlands, niet al te vlugge en ongetwijfeld geheel buiten hun schuld om vrij omvangrijke mensen (ok, vrouwen) op zoek naar de nog werkende waterval. Nou ja, het duurde heel erg lang voor het busje eindelijk weg kon.

Geheel gebroken door het rotte zitten kwamen we na dik twee uur in de donkere duisternis terug in Palamartsa. Al onze poezen leefden nog. Al twijfelden we of we dat zelf ook nog deden. 

Steve (die eigenlijk Tigger heet)

Hoeveel poezen we nu hadden vroeg de Bulgaarse juf de vorige, redelijk lastige les. Tsjeteri i polovina. Polovina vroeg ze verbaasd. 

Die halve, dat is Steve (die eigenlijk Tigger heet).

Steve (die eigenlijk Tigger heet) kennen wel al erg lang. Het is de kat van de buren. Zolang als we hier komen, en dat zal een jaar op negen zijn, is Steve (die eigenlijk Tigger heet) er al. Het is een echte kater. Of eigenlijk KATER. Groot, sterk, en nog rood ook. Toen we hier alleen nog maar tijdens vakanties kwamen liep Steve (die eigenlijk Tigger heet) al door de tuin. Hij maakte geen contact. Hoogstens keek hij met een "Nou, ja, jullie kunnen nu wel blijven zitten maar begrijp wel, er is er hier maar één de baas. En dat zijn jullie niet" blik naar ons.

Toen we hier een jaar of drie geleden vrij hyper de emigratieauto uitstuiterden was Steve (die toen nog Tigger heette) één van de eerste poezen die even polshoogte kwam nemen. We waren toen, vanwege corona al een jaar of twee niet meer in Palamartsa geweest. En in die tijd was Steve (die toen nog Tigger heette) onherkenbaar veranderd. Van groot en sterk was hij veranderd in dun en vel over been. We herkenden hem niet eens en dachten dat het een nieuwe rode kater was.

Omdat elke poes een naam nodig heeft noemden we Steve (die eigenlijk Tigger was) Steve. En dat kwam alleen maar omdat ik, net daarvoor met Mysterious Steve had staan praten. Mysterious Steve is een aardige Engelsman waarvan niemand weet wat hij doet en die, als Alec Guinness al niet de perfecte George Smiley had neergezet zo die rol op zich had kunnen nemen. De "nieuwe" rode kater ging Steve heten. Tot we ons realiseerden dat Steve eigenlijk Tigger was. Maar toen was het al te laat, toen was Steve als naam al blijken plakken.

Aan Steve (die dus eigenlijk gewoon Tigger is) kregen we al vlot een hartgrondige hekel. Hij speelde de baas over elke andere poes en vooral Gijs was voor hem een geliefd pestobject. We begonnen Steve (ja, Tigger) weg te jagen.

Maar, zachthartig als we met poezen zijn hielden we dat natuurlijk niet echt lang vol. Toen we Steve eten begonnen te geven werd duidelijk dat het een ernstig slimme poes was. Want zijn pestgedrag verdween. Je zag hem bijna calculeren, "ga ik voor de brokjes of mep ik die harige dikke weer eens in elkaar?". Hij koos voor de brokjes.

Zijn aanwezigheid werd gewoon. Steve (die, jaja, Tigger) zat, net als de rest van het collectief, 's ochtends braaf te wachten op eten. En daarna ging hij zijn katergang. Tot hij in het voorjaar ernstig begon te vermageren. Je kon zijn ruggengraat voelen en hij begon er bijna dagelijks slechter uit te zien. Annet bedacht dat we nog wat anti-wormenpillen hadden liggen. En nadat hij die had binnen gekregen begon hij op te knappen. En, zomaar, zonder dat we erg in hadden hoorde Steve (die ooit Tigger was) er plots bij. 

Tsjeteri i polovina kotki. Vier en een halve poes.

Aan het eind van elke dag verzamelen de vier poezen zich in de tuin. Ze hollen dan achter een touwtje of een walnoot aan. Het is een hoogtepunt van hun dag. Laatst, zonder dat we er erg in hadden speelde Steve plots een beetje mee. Totaal onhandig sprong hij steeds de verkeerde kant op. Steeds vaker komt hij nu geheel toevallig zo rond het "Ach, gooi nog eens een walnoot" moment even langsgelopen. En steeds vaker springt hij nu de goede kant op. 

Het is allemaal niet groots. Maar weer wel als je Steve (die ooit Tigger was) bent.

Toen er geen water meer uit de kraan kwam

Het was vorige week een gewone, doorsnee, niks aan de hand donderdag. Tot er tegen de middag een bericht op Facebook verscheen van Joe, maar eigenlijk van burgemeester Gosho (Joe is Engels en de enige buitenlander in het dorp die perfect Bulgaars spreekt)(en Gosho heeft wijselijk geen Facebook). Het bericht stelde dat alle bronnen die het dorp van water voorzien waren opgedroogd. En dat er dus geen water meer uit de kraan zou komen. 

En daarna ging het dus alleen nog maar over water. En waarom het er niet meer was.

Dat er zoveel opwinding ontstond was eigenlijk raar. Vanaf eind mei was het water al op rantsoen. In de ochtend had de ene helft van het dorp water, en in de middag de andere helft. In principe dan. Want de huizen die wat hoger liggen hebben al maanden geen water meer. De waterleiding werkt volgens het zwaartekrachtprincipe. Van het reservoir, dat op een heuvel boven het dorp ligt loopt water naar beneden. Maar omdat er al een tijd niet genoeg water is om het hele buizensysteem te vullen loopt al het water naar het laagste deel van het dorp.

Waar ons huis staat. 

We zeggen het niet echt hardop maar wij hebben bijna altijd water. Een beetje. Omdat ons huis laag in het dorp staat en de zwaartekracht zelfs in Bulgarije werkt. 

Maar het water was op. Zelfs bij ons druppelde er maar een miezerig straaltje uit de kraan. Omdat je toch de wc door wilt trekken, wilt koken, en ook koffie dan wel thee wilt drinken vulden we flessen. En als er één leeg was zetten we die onder het miezerige straaltje. En na een tijd was die fles dan weer vol. Je vult een fles, je vult de dag.

Door het definitief klinkende, het water is op, ontstond er, gut, boosheid. Al gaat dat hier vaak samen met gelatenheid. De oudere Bulgaar zegt dat we maar het best kunnen gaan bidden voor veel sneeuw (want daar ligt de oorzaak van het watertekort, het sneeuwt fors minder dan vroeger). Een jongere Bulgaarse vrouw belde met het waterbedrijf, hoe ze nu haar pasgeboren kind moest wassen enzo. Het waterbedrijf liet weten dat dat niet hun probleem was en dat er ook geen water in tankwagens zou worden aangevoerd. Daar kunnen we niet aan beginnen mevrouwtje. 

Na een paar dagen verscheen een nieuw bericht van burgemeester Gosho. In de pijpen die het water van bronnen naar het reservoir waren vier (4!) grote breuken gevonden. Ze werden gerepareerd maar, er is hier vaak een maar, het waterbedrijf had maar twee graafmachines en er was er één stuk. En de andere was in een ander dorp bezig waar geen water was. Die breuken zijn trouwens niet uniek. De minister die over het water gaat verklaarde laatst dat na onderzoek is gebleken dat 70% van het water weglekt, wegstroomt of een ander woord. Overal. In het hele land! 

Toen er op een onverwacht moment wel weer water uit de kraan kwam was dat net, toeval bestaat misschien toch niet, het moment waarop de watermetermeneer de huizen in het dorp langsging. De man werd her en der niet vriendelijk onthaald. Wat flauw is want hij is vriendelijk en kan er ook niets aan doen. Maar, zijn verschijnen bracht het oude "we betalen voor lucht" gesprek weer op gang. Een opmerkelijk iets van het Bulgaarse drinkwatersysteem is dat de meters nogal apart zijn. Wanneer je geen water hebt en je draait ergens een kraan open gaat de lucht in de leiding stromen, en die lucht wordt gemeten als watergebruik! Heus! En het handige is, je kunt wel een meter krijgen die alleen het waterverbruik meet maar die moet je dan wel zelf betalen. 

Vanmorgen was er weer geen water. De moed zonk het dorp alweer in de schoenen. Maar net, ik draaide aan een kraan, en verdomd, er stroomde water uit. Dus ik ga maar weer flessen bijvullen. Want dat er nu water is wil niet zeggen dat het er vanavond nog is. Of morgen.