Een verjaardag in de Iskra

Joe (1) vierde (2) zijn verjaardag (3) in de Iskra (4). Wij (5) gingen even langs. Het was gezellig (6) maar we moesten nog naar Targovishte (7) en konden daardoor maar kort blijven.

(1) Een kwart tot een derde van de inwoners van Palamartsa komt uit het buitenland. Nergens in Bulgarije is dat aantal zo hoog. De meeste buitenlanders komen uit het Verenigd Koninkrijk. Hoeveel het er zijn weet ik niet precies, maar het zijn er veel. De verwachting was dat het aantal Engelsen na de Brexit wel zou stabiliseren. Om hier een verblijfsvergunning te krijgen moeten Engelsen nu een bedrijf hebben. Maar dat blijkt een bureaucratische wassen neus te zijn. Dit dorp zit nu vol met bv's met rare namen. De bv's doen verder niets maar dat vindt verder niemand erg. Omdat er zoveel Engelsen zijn vormen ze, zonder dat ze dat misschien zelf doorhebben een aparte groep in het dorp. Iedereen kent elkaar en daardoor verdwijnt voor een flink deel van hen de noodzaak om Bulgaars te leren. Dat geldt niet voor iedereen hoor. Er zijn ook Engelsen die zich geheel op de Bulgaarse folklore gooien, meezingen in het koor en zichzelf zelfs hullen in originele Bulgaarse klederdracht. Dat vindt ik dan weer het andere uiterste. Engelsen blijken, ook al wist ik dat eigenlijk wel niet allemaal Martin Amis, Julian Barnes of zelfs maar P.D. James te lezen. En ze houden ook helemaal niet allemaal van Joy Division of The Style Council. Joe, want die was tenslotte jarig houdt gelukkig dan weer wel van Leftfield. Joe en zijn vrouw wonen hier nu negen jaar en hebben een lange tijd zelfvoorzienend geleefd. Dat zelfvoorzienende kom je vaker tegen bij mensen die hier al veel langer wonen. Maar vaak blijkt het te zwaar, te lastig om vol te houden. Ik snap dat. Wij hebben onze handen al vol aan een paar bloemperkjes.

(2) Bulgaren zijn gek op feestdagen. Mijn favoriete feestdag is de Dag van Onderwijs, Cultuur en Letterkunde op 24 mei. Scholen zijn dan dicht en er worden de gebruikelijke bloemen gelegd bij de beelden van Cyrillus en Methodius, de grondleggers van het schrift dat het cyrillische schrift werd. Nog erg bedankt daarvoor Cyrillus en Methodius. Aardig detail hier is dat wanneer een officiële feestdag in het weekend valt men de maandag daarop toch een echte vrije dag heeft. 

(3) Je hebt hier een verjaardag als in de dag waarop je geboren bent (rozjden den) en een naamdag (imen den). Je kunt ze alle twee vieren maar de meeste mensen hier geven de voorkeur aan hun naamdag. Ik heb geen idee wanneer mijn imen den is. 

(4) Vrijwel elk dorp heeft een chitalishte, ik heb het vaker gezegd maar je kunt het ook niet vaak genoeg tot je door laten dringen. Het is een gemeenschapsgebouw met verschillende zalen en vaak de bibliotheek. En die staan dus echt tot in het kleinste gehucht. En daar staan ze vaak al sinds de achttiende eeuw. De inwoners onderhouden het gebouw zelf. Hier heet de chitalishte Iskra. Dat Iskra ook de naam was van een krant waarvoor Lenin ooit schreef is ongetwijfeld een ongelukkig toeval. Een chitalishte verbindt een dorp. Maar hier verscheurt hij het dorp. Lang terug wilde de voorzitster van de chitalishte, Juliana, een professioneel koor. Ze benaderde daarvoor bepaalde mensen, en andere weer juist niet. De niet benaderde mensen hebben toen een andere vereniging opgericht. En sindsdien praat de ene groep niet echt meer met de andere. Juliana, die getrouwd was met de vorige burgemeester (ook al geen fijn man. In die tijd betaalde de inwoners de waterlasten eerst aan de burgemeester en die stuurde het dan weer door naar de watermaatschappij. Alleen deed de oude burgemeester dat lang niet altijd. En dan werd het hele dorp weer van het water afgesloten. Geschreeuw, gedoe, ellende) woont allang niet meer in het dorp maar is nog wel voorzitster van de chitalishte. De afgesplitste groep mag door haar maar van één, niet al te groot zaaltje gebruik maken. 

(5) Joe vierde zijn verjaardag in het kleine zaaltje van de afgesplitste groep. Om 11 uur in de ochtend. Toen Annet en ik binnenkwamen om 10 over 11 waren alle stoelen al bezet door vooral oudere Bulgaren. Veel mensen vieren zo hun verjaardag. Overal staan zelfgemaakte hapjes en er is, zoals bijna altijd drank. Drinken kunnen ze hier erg goed. En vooral ook erg vroeg op de dag. Het is hier volstrekt normaal om tegen half negen in de ochtend bier te gaan zitten drinken voor één van de dorpswinkeltjes. Bijna iedereen maakt hier zijn eigen rakia en wijn. Wij zijn nu nog bezig de wijn op te krijgen die we vorig jaar van buren en anderen kregen.  

(6) Zoals misschien al verwacht werd er op de verjaardag van Joe gezongen. Dat doet men hier graag. Zingen. Heel oude liedjes soms gezongen met angstwekkende kopstemmen (zo heet dat toch?). Zelf krijg ik er enorme jeuk van en de liedjes hebben de onhebbelijke neiging zich diep in je hoofd te nestelen. Wanneer je dan 's nachts wakker wordt zing je, voor je het weet zo'n onbegrijpelijk zeurlied. Omdat (zie 4) het zaaltje klein was was er geen ruimte om een folkloristisch dansje te doen. Ergens in die zin kan het woord "gelukkig" worden gevoegd.

(7) Woensdag is "Bulgaarse les" dag. En gisteren was de laatste les tot september. Ja, schoolvakanties duren hier erg lang. De kleindochter van de buren, Kalina, ze woont met haar ouders in Sofia is er ook alweer. Ze blijft tot begin september. Maar, de laatste Bulgaarse les is geweest. We doen de cursus met een Engels stel dat in een dorpje woont waar zij de enige buitenlanders zijn. Elke les kent nu wel een moment waarop we met zijn vieren naar de lesgevende mevrouw kijken met een blik vol wanhoop en een "echt? dat meen je niet!" uitdrukking op het gezicht. Na de les rijden we dan in stilte terug naar het dorp. En na een paar uur zeggen we dan iets als "En toch snappen we het steeds iets beter". En dan zijn we tevreden. Tot de buurman weer eens iets onbegrijpelijks zegt.