"Doe de witte envelop in de oranje envelop".

"Goed. Dus. Het stembiljet gaat in de witte envelop en dan gaat die envelop weer in de oranje envelop. En daar doe je dan ook het stembewijs bij. En natuurlijk de kopie van het identiteitsbewijs. Die gaat ook in de oranje envelop maar weer niet in de witte envelop". 

Iets wat onverwacht makkelijk gaat is stemmen vanuit het buitenland. Je registreert je via een website en daarna krijg je alle spullen gewoon via mail en echte post toegestuurd. Gelukkig wordt de echte post in Nederland ruim op tijd verstuurd want echt vlot komt die hier niet. Maar dat is zeuren om het zeuren.

Weken geleden kregen we al een mail die er ons op wees dat we ons konden registeren om te stemmen voor de eerste kamer. Of, voluit, om te stemmen voor het kiescollege niet-ingezetenen voor de eerste kamer. Dat mensen die niet in Nederland wonen daarop kunnen stemmen kan deze keer voor het eerst. We zijn dus precies op tijd weggegaan. 

Het eerder genoemde kiescollege, ach nou ja, wie daar meer van wil weten kan zijn of haar hart hier ophalen. Wij vullen gewoon een stembiljet in. Waar weer niet alle partijen op staan die in Nederland op het stembiljet staan. Een aantal, PVV, BBB, Bij1 en de CU is het zo te zien niet gelukt om kandidaten voor het kiescollege te vinden. Of ze zijn het vergeten te regelen. Dat kan natuurlijk best, dit is ook maar de eerste keer dat het gebeurd. 

Nu ben ik gek op stemmen, altijd al geweest maar niet iedereen is geïnteresseerd. Er schijnen een half miljoen Nederlanders in buitenlanden te wonen en maar 37.173 hebben zich voor deze verkiezing geregistreerd. 

Dat lage aantal is dan een bruggetje naar het percentage stemmers dat in Bulgarije nog op komt dagen. Bij de verkiezingen in oktober 2022 nam nog maar 39,3 procent de moeite om te stemmen. En in april mogen ze alweer. Dat wordt dan de 5e keer (kan ook 6e zijn) in drie jaar (kan ook 2 jaar zijn), je raakt de tel erbij kwijt. En elke keer wint er natuurlijk een partij. Maar het lukt maar niet om een werkzame/werkbare coalitie te vinden. In april wint ongetwijfeld de conservatief Boyko Borisov maar aan hem hangt zo'n lucht van corruptie dat een flink aantal andere partijen niet met hem wil regeren. En met de partijen die hem wel zien zitten heeft Borisov geen meerderheid. In het Bulgaarse systeem krijgt de grootste partij een x aantal dagen om een regering te formeren, lukt dat binnen die tijd niet dan gaat de opdracht naar partij nummer 2, en dan naar 3 etc etc. En als ze allemaal geweest zijn, dan komen er weer nieuwe verkiezingen. Waarna het hele circus weer opnieuw begint. Het is om moedeloos van te worden. Wat gewone Bulgaren dus ook worden, of al lang zijn. Echte besluiten worden er al een tijd niet meer genomen. Het laatste deel van het traject om hier de euro in te voeren kan bijvoorbeeld niet worden afgemaakt, dus de euro schuift op. Al zijn daar een hele hoop mensen weer best blij mee. Elk nadeel heeft zijn voordeel? Zoiets? Maar dat is dan wel weer het enige voordeel. Dit toch al gammele land schuifelt sloom en stuurloos heen en weer. Niemand doet wat, niemand kan wat doen. 

Maar goed, wij mogen stemmen voor het kiescollege. Wat we natuurlijk beide deden. En wel op een partij waar ook de poezen mee in stemden. Annet heeft ze bij de mevrouw van de post afgegeven. Daarna duurde het nog 15 minuten voor het invoeren van het adres in het wonderlijke automatiseringssysteem van de Bulgaarse post voltooid was. In die 15 minuten heeft Annet met de postmevrouw de Bulgaarse woorden voor hoofd, arm, been etc geoefend. Nadeel/voordeel, ook daar.

Acht, of tien of zoiets

Het is een schijnbare weg naar nergens. Een lange, rechte streep. Hij kan zo in een film. Wanneer je aan de noordkant het dorp uitloopt kom je, als je de weg helemaal af zou lopen, bij een oud gebouw van de scouting. Tenminste, zo noemen buitenlanders het, de scouting. De gebouwen waren ooit van de DKMS, de Bulgaarse versie van de Komsomol. Maar scouting klinkt vriendelijker, meer alsof hier nooit iets gebeurd is. 

Voordat je aan het eind, bij die gebouwen bent kun je rechts een dal inlopen. Er is geen pad, het is gewoon daar beneden. Er is een ooit, heel erg lang geleden doorgebroken dam. 

Nu wilde ik eigenlijk het bos inlopen, daar ligt een pad dat ik een tijdje terug tegenkwam en dat waarschijnlijk na een hoop getreuzel doodloopt. Maar dat wil je wel zeker weten, van dat doodlopen. Maar het is nog winter. Hoewel de zon schijnt is de grond nog hard bevroren en is het struikgewas nog door te komen. Langs de oude waterloop waar nog wel iets doorheen sijpelt maar de moeite is het niet echt meer, slenterde ik over dierenpaadjes weer de richting van het dorp uit. 

Er was een open stuk waar zo te zien een vorig jaar mais heeft gestaan. En er was een fontein, of bron (daar kom ik nog op terug). Er kwam zelfs nog keurig water uit. Ik rommelde wat rond. Er stond mooi riet. Er was een oude betonnen bak. 

En na wat struikgewas was er alweer een prachtige weg naar nergens. Ergens op de helft van nergens ging er een door de gesmolten sneeuw modderig geworden pad naar rechts. Slenterend langs de nog steeds niet werkende communistische fontein kwam ik weer in het dorp terug. Ik zwaaide naar de bestuurder van de coöperatie auto.

Ooit, ik zal acht, of tien of zoiets zijn geweest werd de dijk in Den Helder gemoderniseerd, hoger, breder gemaakt. Er lagen keien in zee, een soort dammen. En na school gingen we dan weer naar die keien toe. Kijken hoe ver je kon komen, soms kon het stappend, soms moest je springen. Nut had dat niet, en zinnig was het natuurlijk ook niet. Maar ik weet het nog wel.

Een onvindbare man op een sokkel

Misschien bleef het beeld in mijn hoofd zitten omdat het anders is dan de meeste die je hier ziet. De meeste beelden zijn neergezet in de jaren 50 en 60 in een vage "brutalism for the millions" stijl, kubisme voor het proletariaat kan misschien ook. Hoekige lijven, strenge koppen met heroïsche blikken. Maar het beeld in Svetlen, het dorp ligt een kwartiertje verder is anders. Het heeft iets rustigs onverzettelijks. Ook al heeft de man dan een mitrailleur in zijn hand. 

Maar misschien irriteerde het onleesbaar zijn van de tekst op het monument me gewoon. Bewegende dingen zijn al lastig, als iets dat permanent stilstaat al niet duidelijk is wordt het vervelend.

Maanden nadat we het monument zagen klikte ik toevallig op een achterafpagina van de website van de gemeente Popovo. Alle beelden in de gemeente staan er op. De pagina (en een flink deel van de rest van de website) is niet meer bijgewerkt sinds 2012 maar, het beeld in Svetlen is gelukkig ouder. 

De man op de sokkel is Stoyan Palauzov. Volgens de website vocht hij in de Spaanse burgeroorlog tegen aanhangers van Franco en in de Tweede Wereldoorlog tegen fascisten.

Bulgarije was, je kunt er niet omheen, fout in de Tweede Wereldoorlog. Net als in de Eerste Wereldoorlog koos het kant van Duitsland. Erg ideologisch was die keuze trouwens niet. Bulgarije hoopte land dat verloren werd tijdens de Balkanoorlogen terug te krijgen en, een opportunistische reden, het Duitse leger moest door Bulgarije heen om Griekenland te veroveren en zou van Bulgarije waarschijnlijk weinig heel laten. Toen het Duitse leger bij de Donau stond koos Bulgarije de kant van Duitsland. Over de rol van dit land in de oorlog kun je een hoop zeggen, heel duidelijk is die periode niet. Voor mij dan. Opvallend is wel dat er, na protesten, vanaf Bulgaars grondgebied geen joden naar concentratiekampen zijn gebracht. Al zitten daar ook weer wat mitsen en maren bij. 

Maar, Palauzov.

Palauzov was één van de 56 Bulgaren die in augustus 1941 vanuit de Sovjet-Unie werden gedropt in Bulgarije. Sommigen werden door onderzeeërs aan land gezet. Anderen waren, onder wie Palauzov waren parachutist. De bedoeling was dat de 56 inlichtingen zouden vergaren, spoorlijnen en dergelijken zouden saboteren en ook nog een volksopstand zouden proberen te ontketenen. Van dat alles kwam helemaal niets terecht. De Duitsers wisten, vaak na tips/verraad door de lokale bevolking 28 mannen te arresteren. Ze werden later bijna allemaal gefusilleerd. Palauzov werd, met twee anderen gedropt bij het dorp Goryani. Hij en een ander werden in hun slaap doodgeschoten door de derde man, die een Duitse geheim agent bleek te zijn. 

En dat was het. Stoyan Palauzov. Verder kom ik niet. Werd hij geboren in Svetlen, en staat er daarom daar een beeld van hem? Hoe oud was hij? Vocht hij echt in Spanje (want daarover kan ik ook al niets vinden)? Zat hij, net als een deel van de 56 Bulgaren in de kampen van de Sovjet Goelag toen hem werd opgedragen naar Bulgarije te gaan? Waarom is er geen wiki over de man, zelfs niet op het cyrillische deel van het internet?

Het maakt natuurlijk niet uit, of ik dat, of wat dan ook, weet. Het beeld staat daar toch wel. En niemand zit er verder op te wachten, maar ergens hoop ik nog iets meer te vinden over de man die onverzettelijk op zijn sokkel staat te zijn. Hij staat erbij alsof hij meer te vertellen heeft.

  

Grijs

En dan is het toch weer opeens grijs. Diep, aanhoudend, dreinend grijs. Veel verschil tussen grond en lucht is er niet. En het is waterkoud.

Op straat zie je bijna niemand meer. Nu is het hier nooit druk maar opeens lijkt het dorp uitgestorven. Hoogstens zie je een schuchtere tractor een beetje achter een boom vandaan komen. Overal ruikt het naar petsjka's, kachels die hout stoken. Zelfs de vacht van de poezen stinkt naar petsjka.

Elke nacht sneeuwt het een beetje. Niet veel, nog net genoeg om het sneeuw te noemen. De brokkig geploegde grond blijft een beetje wit maar de tarwe trekt zich van de sneeuw al niets meer aan.

Het minimale laagje sneeuw smelt in de loop van de dag weg. En elk pad, elk weggetje verzompt daardoor tot een moerassige drek die zich hardnekkig onder je zolen ophoopt tot onloopbare hoogte. Soms doet een bossig struikje nog een beetje zijn best om gematigd leuk uit de mist op te duiken. Dat is wel fijn, dat zo'n struikje dat doet.

Vorig jaar was het al in december zo grijs. Dus eigenlijk valt het best mee. Jaja. Het valt best mee.