Stemmen is nog een heel gedoe.

De laatste keer dat we mochten stemmen kregen we onze stembiljetten, drie weken na de verkiezingsdag licht gekreukt terug van Nelly van de post. Ze lachte er een beetje besmuikt bij. De stembiljetten waren niet verder dan Sofia gekomen.

Nederland heeft het stemmen vanuit het buitenland prima geregeld. Je schrijft je een keer in via de website stemmenvanuithetbuitenland.nl en daarna krijg je keurig en ruim op tijd alle papieren toegestuurd. Al kan er daarna nog van alles misgaan natuurlijk.

Dit jaar ging het bij mij bijna verkeerd. Weken geleden ging ik naar Sofia om mijn paspoort te verlengen bij de ambassade. Dat leek allemaal Nederlands efficiënt te verlopen. Tot ik nooit meer iets hoorde over mijn paspoort. Vroeger verlengde ambassades zelf paspoorten maar, bezuinigen, bezuinigen, dat werk wordt nu in Nederland gedaan. En dat duurt natuurlijk veel langer. Na een week of negen begin ik me toch wat zorgen te maken. Ik zal de lezer verder mijn licht gekmakende zoektocht langs naar niets verwijzende websites en geautomatiseerde telefoonnummers besparen maar, pas nadat iemand me, misschien per ongeluk, het mailadres van de ambassade in Sofia stuurde kwam het goed. Mijn paspoort lag daar al een tijdje op me te wachten. Het, ongetwijfeld geautomatiseerde email bericht was niet verstuurd. Maar daarna ging het snel. Een koerier bracht het naar het dorp en Godlof, ik was weer Nederlander.  

Met een ingevuld stembiljet ("Doe het stembiljet in de witte envelop", "Doe de witte envelop met de stempas en een kopie van een paspoort(!) in de oranje envelop") gingen we naar het postkantoor. Het postkantoor is een hokje in het gemeentehuis, koud in de winter en overdadig warm in de zomer. Je brengt er post, haalt er post, je kunt er de elektriciteit betalen en je pensioen ophalen (het is goed om te weten wanneer de pensioendagen zijn, je moet dan hemeltergend lang wachten).

Wacht, wat uitleg. De post in Bulgarije is een staatsbedrijf. Voor je gaat juichen, het is een intens inefficiënt en al jaren over de rand van het faillissement glijdend bedrijf. Ik was jarenlang ideologisch voorstander van staatsbedrijven maar dat was dus voor ik in Bulgarije ging wonen. De post, een langzame hel. Het openbaar vervoer, tragisch slecht met onbehoorlijk onbeschofte mensen. Al moet ik toegeven dat alles wat aan de markt wordt overgelaten niet veel beter werkt.  

Wat weken terug moest de minister die over de post gaat in het openbaar toegeven dat sommige postkantoren al jaren het geld dat ze ontvingen van klanten die de elektriciteit kwamen betalen niet doorstuurden naar het stroombedrijf maar zelf hielden om de huur, de salarissen en het hout voor in de kachel te betalen. Vraag me niet hoe het kan, maar hier kan het.

Nelly, zij van de post, moet het hele adres wat op de envelop staat intikken in een rammelend automatiseringsprogramma, als ze alles (ja, ook de afzender) in allerlei vakjes heeft getikt komt er een barcode uit een printertje en dat gaat dan op de envelop. Per envelop duurt het ongeveer 6 minuten. Omdat het nog veel langer duurt als ze westers schrift naar cyrillisch om moet zetten (nee, daar is op het postkantoor geen handig programmaatje voor) besloot ik deze keer maar mijn stembiljet naar de ambassade in Sofia te sturen, zo bleek het adres gewoon in het cyrillisch en Sofia ligt ook veel dichterbij dan Den Haag. Drie weken lijkt me overbrugbaar. 

Nadat we Nelly hadden beloofd dat we dit jaar geen kerstkaarten meer zouden sturen, ze was met het omzetten van alle adressen bijna een dag bezig geweest, liepen we naar huis. Daar las ik over de verkiezingen in Pazardzjik. Er waren schimmige mannen met dikke pakken bankbiljetten in auto's met ondoorzichtige ramen gesignaleerd. Stemmen, vooral die van armere Roma werden gekocht, zo werd gezegd, voor 50 leva (25 euro). Deze laatste verkiezingen werden gehouden omdat de vorige ongeldig was verklaard, wegens omkoping en andere onrechtmatigheden. 

Het is hier altijd wat. En vaak is het erger.

Anneke vloog door de lucht.

"Nee, ik denk dat Annet net een uurtje in de trein zat. Die is even naar Nederland, familie enzo. Ze was misschien net bij Targovishte toen ik buiten een hels geblaf en kattengekrijs hoorde. Toen ik buiten kwam zag ik nog net Anneke door de lucht vliegen. Wat? Ja, letterlijk vliegen. Waarschijnlijk had een hond haar in zijn bek gehad en ... nou ja, ze vloog. Er waren twee honden. Ze kon nog net een boom in klimmen. Nee, honden van de dronken herder die ook grafdelver is. Klote honden, ze lopen vaak door het dorp, op zoek naar dingen om in te bijten. Nee, ik heb ze weggejaagd en Anneke kwam daarna wel uit de boom maar ze had duidelijk pijn. Gelukkig kwam ze naar binnen en sloeg ze niet op de vlucht. Ik kon een wond zien zitten dus heb ik de dierenarts en de taxi maar gebeld. Ja, ik weet het, geen rijbewijs hebben is hier niet handig maar, nou ja. Ali de taxichauffeur die ik altijd bel was er vlot, kankerde in de auto zoals altijd op de politiek "Alles scheisse, scheisse maffia", hij heeft ooit een tijd in Duitsland gewerkt maar hij wist nog precies naar welke dierenarts ik wilde. De dierenarts vond bijtplekken en wonden, misschien een gebroken rib, hechtingen, injecties, het is niet ongewoon. Het komt wel goed, we halen haar zaterdag weer op. Toen ik weer thuis kwam moest ik Gijs van het dak halen, ondertussen was het gaan regen. Maar die wilde ondanks de regen niet naar beneden. Doodsbang voor honden is hij. Ooit zelf in zijn buik gebeten. Wat? Nee, ik heb hem van het dak getild."

"Regen, heel erg veel en dan nog meer regen. De godganselijke dag en nacht regende het. Drie en halve dag. Ja ja, ik weet het in Nederland regende het ook. Maar hier was zo'n beetje heel Bulgarije veranderd in een Code Rood melding. Idiote hoeveelheden water zijn er gevallen. Er waren aardverschuivingen, wegen waren geblokkeerd omdat halve bossen op de rijdbaan gleden. Er zijn dorpen ontruimd en aan de kust kwamen drie mensen om. Nee, waarschijnlijk omdat de nieuwbouwwijk waar ze in woonden in een droge rivierbedding was gebouwd. Nee, dat klopt, dat zou ook niet moeten mogen. Maar zoals Ali de taxichauffeur al zei "Scheisse maffia", ook waar je niet mag bouwen doen "ze" dat wel. Nee? Had je er niets over gehoord? Ach, Oost Europa komt vaak alleen in het nieuws als er iets te zeuren is over presidenten die van Putin houden enzo". 

"Nee, het is raar, maar ook toen het de hele dag en nacht fors regende kwam er nog steeds overdag geen water uit de kraan. Dat duurt nu al sinds half juni. Nee, ik snap het ook niet echt. Wat je altijd hoort is dat het dan het afgelopen jaar niet genoeg gesneeuwd heeft. Maar als we moeten gaan wachten tot het weer gaat sneeuwen. Ach welnee, nee, nu blijkt dat er ergens een enorme breuk in een waterleiding buiten het dorp zit. En, hoe handig, omdat het zo idioot veel geregend heeft kan er geen graafmachine bijkomen want alle "wegen" zijn veranderd in zompige modderstroken. En voor die droog zijn zijn wel wel weer een week of wat verder".

"Nee, die komt vannacht weer terug. Morgen gaan we Anneke halen en dan is alles weer normaal. Het is droog, er komt geen water uit de kraan. Al met al, alles is weer zoals het was".

Ik kocht twee paar wandelsokken.

Het was zondag en we gingen sokken kopen. Wandelsokken. In de oude zaten gaten en hoewel je daar weinig van merkt hoort het niet. Omdat de dichtstbijzijnde wandelsokkenwinkel een Decathlon in Veliko Tarnovo is en die plaats anderhalf uur verder ligt konden we meteen testen of de Volvo, die de laatste tijd vaker bij een garage was dan dat hij voor de deur stond het weer goed deed.

Ik denk, ik zet het er maar even bij. Dat men niet gaat denken dat het enige dat we hier doen het zoeken naar obscure en vervallen socialistische monumenten is. 

Na een tijdje rijden over wegen die al net zo druk bevolkt waren als het gemiddelde wandelpad kwamen we in Draganovo. Nu stond daar een monument dat ik graag even wilde zien maar dat had ik pas gezegd toen we al onderweg waren. Annet wordt ook wel eens wat moe van mijn monumentenafstreeplijst.

Ik zal eerlijk zijn, het viel nogal tegen. Het blijft natuurlijk het enige monument op de hele wereld voor "De internationale" maar, nou ja, ze hadden er wel iets creatievers van kunnen maken dan iets dat sprekend lijkt op de klokkentoren van een mislukt brutalistische kerkgebouw. Wel aardig om te weten is dat na de geluidloze omwenteling van 1989 de plaat met de tekst van de eerste twee strofen van "De internationale" werd gestolen. En dat de bevolking van Draganovo geld inzamelde om de tekst opnieuw aan te brengen. 

Omdat het monument nogal tegenviel dwaalden we wat door het verlaten centrum van de plaats. We kwamen een grote lagere school tegen (die nu voornamelijk leeg zal staan) met een enorme schildering op de muur.

Bloemen, gewassen, vrolijke mensen met uitgestrekte handen. Dat herkende ik wel. Maar wat was dat rare ding bovenaan de schildering? Een maancapsule? Een douche? Een tijdmachine? Toen we na een tijdje vruchteloos raden het schoolplein afliepen kwam er een vrolijk kwispelend hondje aanlopen. Je zag aan zijn ogen dat hij het antwoord op onze vragen wist. Maar ook dat hij het niet ging vertellen. Zo zijn ze, die Bulgaarse hondjes.

Draganovo was nog steeds leeg toen we op de muur van een haveloos postkantoor deze muurschildering zagen. Stalin en Dimitrov (Dimitrov was de eerste president van Bulgarije en een groot fan van Stalin. Al gaan er hardnekkige en onbewijsbare geruchten dat Stalin hem liet vermoorden). Nu is het misschien voor mensen in het westen een schouderophalende afbeelding. Maar je zou kunnen zeggen dat, als je de afbeelding zou willen vergelijken met iets, stel je een nu nog bestaande muurschildering van Hitler met Mussert op het postkantoor van zeg Hoogeveen of Anna Paulowna voor. 

Naast de hoofden was een tekst nog vaag leesbaar. "Voor de 70ste verjaardag van de grote Stalin" en dan iets met procenten en het woord "overwinning". Stalin werd 70 in 1948, het jaar dat Bulgarije een communistisch land werd. Als de tekst echt zo oud is zou dat betekenen dat de muurschildering er al 77 jaar is. Maar vooral, niemand heeft het ding in de 36 jaar na 1989 over-, of beter weg geschilderd. Niemand.

We reden verder naar Veliko Tarnovo, naar het winkelcentrum waar de Decathlon is. Dat winkelcentrum was een stuk groter geworden sinds ons laatste bezoek. Ik kocht twee paar wandelsokken, en betaalde ze contactloos. We zagen een grote winkel met allerlei spullen voor dieren, er waren kledingzaken en een supermarkt met dingen voor de tuin. Op straat lagen wat verwaaide zakjes waar MacDonalds maaltijden in hadden gezeten. 

Er zijn momenten dat ik dit land snap. Maar afgelopen zondag snapte ik eigenlijk alleen het vrolijk kijkende hondje