Een verscholen monument

(Omdat het hier in Noordoost Bulgarije aanhoudend warm is, 28 graden is al een lekker koele dag even een stukje over iets uit de winter)

"Stop! Stop! Stop nou!". "Wat is er?". "Er staat daar iets in het bos. Iets roods". "Je moet daar echt eens mee ophouden Ton. Ik schrik me rot van dat geschreeuw". "Ja, maar, het was groot, en rood". "Je bent zestig, doe normaal". "Jaja, maar kunnen we nu een stukje achteruit rijden?".

De weg tussen het kleine Berkovski en het iets grotere Slavyanovo is aanhoudend saai. Bomen met dichte struiken ervoor aan de rechterkant en bomen met dichte struiken ervoor aan de linkerkant. Alsof je door een lange tunnel rijdt die met de verkeerde muurverf is geschilderd. Tenminste, zo kenden we de weg uit de zomer en in de herfst. Toen we er, eigenlijk per ongeluk, in februari reden was al het groene blad verdwenen. En kon ik het rode iets in het bos zien staan.

Zo'n tien, twintig meter van de weg stond een menshoge, brokkelige rode ster tussen de bomen. Op de ster stond een mitrailleur afgebeeld. Heel even moest ik aan het logo (al is dat waarschijnlijk een te kapitalistisch of imperialistisch woord) van de Rote Armee Fraktion denken. Maar zo dwaas zijn ze zelfs hier in Bulgarije niet. Op het monument zat een plaquette met een slecht leesbare tekst. Die werd beter leesbaar toen Annet met een goedje dat in de auto lag het vuil wegpoetste.

Soms, als het buiten weer veel te heet is ga ik maar weer achter de laptop zitten en dan zoek ik aan de cyrillische kant van het internet naar iets meer informatie over deze hinderlaag, die toch een heus monument opleverde. Maar er staat nergens iets. Geen van de namen duikt op in de context van wat wij "de oorlog" noemen. Hier was "de oorlog" geen bezetting. Bulgarije werd, als bondgenoot van Duitsland voornamelijk als graanschuur gebruikt. Er was wel verzet. Tegen de eigen autoritaire regering, tegen de Duisters. Mensen trokken de heuvels in en vormden partizanengroepen. Zo af en toe werd er gevochten, er vielen doden. Maar "de oorlog" gaat hier toch veel meer over "de bevrijding". Begin september 1944 namen partizanen de macht over. Al gebeurde dat voornamelijk omdat het Sovjetleger Bulgarije binnentrok. Waarmee "de bevrijding" voor veel Bulgaren ook in het echt tussen haakjes kwam te staan. 

Maar het monument staat er. Ook al staat het er dan, voor ons zonder context. En er lijkt niemand naar om te kijken. Dat is voor zo'n monument ook maar treurig. Dus, misschien, als het hier ooit nog winter wordt rijden we er nog eens langs. En dan poetsen we de letters maar weer schoon. Als we het nog kunnen vinden.