Lawrence

De man op de foto staat in de deuropening van Qasr al Azraq, in het oosten van Jordanië . Ik nam hem aan het eind van een lange, erg warme dag. Jaren terug, één van de eerste keren dat ik "daar" was. Op het moment zelf kon het me weinig meer boeien. Weer meer oud steen. Het was wel goed zo. Lawrence of Arabia had er nog een tijd gezeten. Het zal wel. En de vader van de man op de foto had nog met Lawrence meegevochten. Gaap. Lawrence of Arabia, was dat niet een film?

"Zeven zuilen van wijsheid", het boek van T.E. Lawrence (net opnieuw vertaald) heeft zijn titel niet mee. Voor mij dan. Het klonk me jarenlang in de oren als een vagig boek voor bomenknuffelaars.

Dom.

Bijna alles aan "Zeven zuilen" is raar. De titel komt van een ander boek dat Lawrence wilde schrijven maar nooit afmaakte. "Zeven zuilen" werd drie keer geschreven, één keer nadat het manuscript werd verloren in een trein. Delen van het boek zijn nagedaan om te zien of sommige gebeurtenissen wel echt hebben kunnen gebeuren.
"Zeven zuilen" speelt in 1917, in het gebied dat later uiteenviel in Saoedi Arabië, Jordanië, Palestina en Syrië.
Lawrence, kort door de bocht, verenigde verschillende stammen en liet die vechten tegen de turken. Met de belofte dat er na de eerste wereldoorlog een zelfstandig, onafhankelijk land zou komen. Lawrence wist dat dat een leugen was.

Dat klinkt droog. Terwijl "Zeven zuilen" juist een pracht boek blijkt te zijn over avontuur, Arabië, vriendschap, woestijnen, twijfel, bedrog, hitte en geweld.

En zelfs die woorden zijn te weinig. Het boek heeft iets. Natuurlijk, het vertelt over de tijd en de gebeurtenissen die er voor zorgden dat het in die streek nu zo'n onontwarbare kluwen is geworden. Maar dat is het niet. Het is iets met de taal. Soms patserig als die van een blanke man die daar wel eens de boel op orde zal brengen, dan weer terughoudend, nederig.
ik weet het niet. Het is iets ongrijpbaars. Zoals bijna alles dat met Lawrence te maken heeft ongrijpbaar is. Zijn strijd, overtuigingen, liefdesleven en dood, alles is raadselachtig.

Maar "Zeven zuilen" is in ieder geval één van die heel, heel weinige boeken die de woestijn beschrijven zoals die is.

Lang nadat ik de foto hierboven maakte las ik "Seven Pillars Of Wisdom". Pas lang na de foto realiseerde ik me dat de vader van de man op de foto de echte Lawrence had gekend.
Waarschijnlijk kom ik nooit meer zo dicht bij die Lawrence als op die te warme dag bij Qasr al Azraq.